علائم، تشخیص و درمان اندومتریوز تخمدان

سلام خدمت همه عزیزانی که این دنبال کسب اطلاعات درباره اندومتریوز هستند. در این مقاله بنده تصمیم دارم کامل تمام نکات مربوط به اندومتریوز رو خدمت شما عزیزان توضیح بدهم. خواندن این مقاله کمتر از ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد، پس پیشنهاد می کنم مقاله را کامل مطالعه نمائید.

قبل از شروع این مقاله این نکته را بایستی بگویم که از هر ۱۰ خانم ۱۵ تا ۴۵ سال حتما یک نفر مبتلا به اندومتریوز هست. این توزیع بیماری در خانم ها اصلا کم نیست پس با قضیه اندومتریوز کاملا جدی برخورد کنید.

احتمالا از شنیدن این آمار مقداری شوکه شدید در عین حال بنده به شما این تضمین را میدهم که اندومتریوز بیماری خطرناکی نیست، اگر به موقع تشخیص داده و درمان شود. این عارضه می تواند کیفیت زندگی شما را تا سطح قابل توجهی کاهش دهد.

حال اگر اندومتریوز را جدی نگیرید و زمان Golden Time برای درمان را از دست بدهید، با عواقب جبران ناپذیری روبرو خواهید شد.

با توجه به تحقیقات گسترده ای که انجام شده، متاسفانه ارتباط معناداری بین سرطان تخمدان، بیماری های خود ایمنی، فشار خون، مشکلات قلبی و عروقی و ... نیز وجود دارد.

منظور از اندومتریوز چیست؟

اندومتریوز را میتوان به عنوان یک چالش جدی در بین بانوان دانست که به دلیل رشد غیر منتظره بافت آندومتر در قسمت‌های خارج از رحم رخ می دهد، مشکلاتی به وجود می آورد. معمولاً این رشد در بخش‌های اطراف اندامهای حفره لگن رخ می دهد.

بافت آندومتر مشابه بافت داخلی رحم یک چرخه را طی می کند، همزمان با چرخه قاعدگی، بافت ساخته شده از بین میرود اما به دلیل حضور اندومتر در بخش های خارج از رحم، چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد که می تواند چسبندگی و ضایعات مختلف اشاره کرد. از شایعترین آن ها میتوان دردهای شدید و افزایش ریسک ناباروری را نام برد.

کیست اندومتریوز شامل چیست؟

متخصصان برای کیست اندومتریوز اصطلاحاتی مانند کیست اندومتریال و کیست شکلاتی را نیز به کار می‌برند. برای شناخت این نوع کیست ها باید مشخصه آنها را دانست. در واقع خون کهنه که از تخمدانها منشاء می‌گیرند، مهمترین محتوای این نوع کیست ها هستند، به همین دلیل نام، کیست شکلاتی برای تشریح این وضعیت انتخاب شده است.

افرادی که از بیماری اندومتریوز رنج میبرند، ممکن است به دلیل وجود این نوع کیست ها، چالش های دیگری را نیز متحمل می شوند. بنابراین برای کاهش عوارض این بیماری باید به پزشک مراجعه کرد که متناسب با روش های تشخیصی کارآمد، اطلاعات دقیق تری را دریافت کنند و درمان مناسب را نیز به کار بگیرند.

علائم بالینی اندومتریوز

علائم اندومتریوز در سنین باروری قابل پیگیری هستند اما ممکن است به دلایل مختلف در اوایل نوجوانی و یا حتی در سنین یائسگی نیز چالش‌هایی را تجربه کرد. نباید از یاد برد علائم همواره ثابت نیست و ممکن است به صورت چرخشی چالش‌هایی را برای شما ایجاد کنند، علاوه بر آن علائم اندومتریوز بسته به محل بافت متفاوت است.

شناخت نشانه های اندومتریوزیس، کمک میکند از طریق این نقشه راه برای تشخیص و استفاده از خدمات درمانی اقدامات زودهنگامی را صورت داد. در ادامه به شایع ترین آنها اشاره شده است:

درد

درد لگن، شاخص ترین و شایع ترین نشانه اندومتریوز بوده که تجربه شدت متغیر آن باید فرد را به سمت درمان سوق دهد که مراجعه به متخصص زنان داشته باشد.

البته نباید از یاد برد اغلب این دردها در دوران قاعدگی رخ می‌دهد که ممکن است، فرد را با دردهای طبیعی مشکوک کند در حالی که این وضعیت متفاوت است.  

گروهی نیز هنگام رابطه جنسی با احساس درد مواجه می‌شوند البته نباید درد مزمن لگن قبل از قاعدگی را نیز از یاد برد، مشکل در دفع مدفوع و مثانه نیز برای گروهی، یکی از تجربه های شایع است.

تغییرات قاعدگی

در قاعدگی های زودهنگام، فرد با ریسک درگیری اندومتریوز، مواجه می شود. هم چنین علائمی مانند کوتاه بودن چرخه ها و خونریزی فراوان را نیز از یاد برد.

ناباروری

یکی از عوامل پنهان و شایع برای درگیری با ناباروری را می‌توان اندومتریوز دانست، با توجه به آن که تاثیراتی بر چرخه های تخمک گذاری داشته و تغییرات هورمونی را نیز به دنبال دارد.

دیگر علائم اندومتریوز

دردهای شکمی و چالش در ادرار کردن نیز به ویژه در زمان قاعدگی می تواند به منزله زنگ خطر هشدار دهنده ابتلاء به اندومتریوز باشد. همچنین باید از سردردهای مکرر در طول قاعدگی را نیز جدی گرفت.

اما چرا تشخیص اندومتریوز به تاخیر می افتد؟ مزمانی اندومتریوز با دوره پریودی و قاعدگی باعث ایجاد ابهام در شناخت این عارضه در خانم ها هست، در حالی که چنین چالشی به منزله وجود یک وضعیت اورژانسی است که می بایست همراه با پزشک درمانگر برای رهایی از آن تلاش کرد.

روش ساده شناخت اندومتریوز در دوران قاعدگی یا پریودی: اگر شدت درد در بدن یک فرد بین ۰ (بی دردی) و ۱۰ (مراجعه به بیمارستان و تزریق مسکن) بدانیم. درد زمان پریودی بایستی عددی بین ۱ و ۳ باشد. اما کسی که شدت درد پریودی بین ۷ ، ۸ ، ۹ و ۱۰ را تجربه می کند قطعا بایستی مسئله را با پزشک متخصص در میان بگذارد.

آشنایی با افسانه هایی درباره اندومتریوزیس تخمدان

علیرغم پیشرفت علم و تکنولوژی هنوز افسانه‌ها و اشتباهات زیادی پیرامون وضعیت اندومتریوزیس صورت می‌گیرد که نیازمند آگاهی بوده تا با مراجعه زودهنگام به پزشک نه تنها مسیر تشخیص، تسریع یابد بلکه درمان نیز در ایده آل ترین حالت ممکن صورت گیرد. در ادامه به رایج‌ترین افسانه ها و شبهات درباره تشخیص اندومتریوز گریزی می زنیم:

افسانه ۱: اندومتریوز نادر است

اگرچه بر اساس گزارشات پزشکی نمی توان برآورد دقیقی برای تعداد زنان درگیر اندومتریوز داشت اما شناخت علائم هشدار دهنده می‌تواند روند تشخیصی را بدون چالش پیش ببرد. متاسفانه گروهی نیز چندان علائم قابل توجهی را تجربه نمی کنند اما شایع‌ترین زنگ خطر هشدار دهنده، درد شدید به ویژه در زمان دوران قاعدگی است که بانوان باید آن را متمایز از درد های معمول این دوران در نظر بگیرند. بر اساس نظر مقامات بهداشتی حدود ۲۰تا۴۰ درصد زنانی که با قاعدگی های دردناک مواجه هستند، درگیر اندومتریوز می باشند.

افسانه ۲: اندومتریوزیس تنها با درد شدید همراه است.

اگرچه مهمترین و شایع‌ترین علامت وجود عارضه، درد لگنی عنوان شده است اما ممکن است برخی از افراد چندان شواهد درد را تجربه نکنند. بنابراین باید دیگر علائم هشدار دهنده را شناخت که نه تنها سلامت فرد دچار خطر نشود بلکه ریتم زندگی روزمره نیز متلاطم، نگردد.

افسانه ۳: اندومتریوز در نوجوانان و زنان جوان زیر ۲۰ سال تظاهر نمی یابد.

اندومتریوز ممکن است از نخستین قاعدگی نیز برای فرد مشکلاتی را رقم زند اما به دلیل عدم تفکیک این عارضه با دردهای طبیعی قاعدگی، فرد چندان تشخیص موفقی ندارد بنابراین باید نقشه راهی از علائم هشدار دهنده را شناخت و با متخصص زنان نیز مشورت کنید.

افسانه ۴: برای تشخیص قطعی اندومتریوزیس نیاز به وجود تمامی علائم اصلی بیماری است.

اگرچه اغلب افراد شواهدی همچون قاعدگی دردناک، درد لگن و تخمک گذاری چالش‌برانگی، درد زمان رابطه جنسی، خونریزی های قاعدگی و ناراحتی در زمان ادرار کردن را تجربه می کنند اما ممکن است بسیاری از قربانیان، چندان این عوارض را متحمل نشوند و تنها از یک علامت خاص رنج ببرند بنابراین تشخیص اندومتریوزیس برای هر فرد، شیوه ای متفاوت دارد و تشخیص بر عهده متخصص درمانگر است.

افسانه شماره ۵: برای تشخیص قطعی اندومتریوز تنها می‌توان به توصیف علائم اکتفا کرد.

اگرچه حضور در جلسات مشاوره ای و بیان شرح حال دقیق می‌تواند روند تشخیص را تسریع بخشد اما شیوه های دیگری مانند سونوگرافی و لاپاراسکوپی نیز می توانند برای چنین عملکردی نتایج شایانی را به همراه داشته باشند.

افسانه ۶: اندومتریوز معمولا بدون عوارض بلند مدت است.

اندومتریوزیس تنها از نظر جسمانی شواهدی را به فرد تحمیل نمی کند بلکه می تواند دیگر جنبه های زندگی همچون بارداری را نیز با چالش‌های جدی مواجه کند علاوه بر آن که درد همیشگی، توانایی‌های همچون امور روزمره و یا حتی کیفیت رابطه جنسی را نیز مختل می کند. متاسفانه مشکلات باروری در گروه درگیر اندومتریوز به شدت شایع است.

افسانه ای ۷: بارداری می‌تواند برای بهبودی اندومتریوز، کارآمد باشد.

اگرچه درگیری با اندومتریوز، شانس بارداری را کاهش می دهد اما باید این نکته را نیز مد نظر قرار داد که مطابق مطالعات پزشکی مشخص شده است، اندومتریوز در زنانی که سابقه زایمان دارند، کمتر شایع است. شاید بتوان چنین پدیده‌ای را به عنوان یک تعادل هورمونی درمانی در نظر گرفت.

افسانه شماره ۸: برداشتن تخمدان می تواند به درمان اندومتریوزیس منجر شود.

نمی توان با برداشتن تخمدان شاهد بهبودی روند اندومتریوزیس بود، اگرچه چنین پدیده‌ای می تواند با ترشح هورمون استروژن که از تخمدان صورت می‌گیرد مرتبط باشد اما برداشتن این عضو مهم نمی تواند چنین نتیجه ای را برای بهبودی صورت دهد.

 

منشا کیست های اندومتریوزیس تخمدان

به دلیل پیشرفت تدریجی علم، مسائل مرتب با اندومتریوز ناشناخته باقی مانده اند. شناخت منشاء کیست های اندومتریوزیس تخمدان تاکنون بر اساس شواهد علمی ممکن نشده است اما می توان برای کسب اطلاعات بیشتر، نظریه های علمی رایج را در نظر گرفت. در ادامه به چند مورد ارجاعاتی می دهیم.

استعداد ژنتیکی

استعداد ژنتیکی می تواند از محتمل ترین عواملی باشد که درگیری با اندومتریوز و کیست های آن را در برخی خانواده‌ها توجیه کند. با توجه به اینکه، برخی افراد اعضای نزدیک خانواده نیز چنین شواهدی را تجربه می کنند.

دگرگونی بافتی

دگرگونی بافتی به وضعیتی گفته می‌شود که می‌توان شاهد تغییر یک بافت عادی به مدل دیگر بافت عادی بود. در مواردی بافت دیواری رحم قادر است جایگزین دیگر بافت های خارج از رحم شود که باید برای زمان ریشه چنین وضعیتی به دوران جنینی اشاره کرد.

خونروش برگشتی

در برخی از افراد، بافت خونروش که در هر سیکل عادت ماهیانه دچار ریزش می‌شود نه تنها نمی‌تواند از مسیر عادی دفع شود بلکه در لوله های فالوپ ورود یافته که می‌تواند تبعاتی همچون تجمع سلول های رحمی در دیگر اندام‌های لگنی را منجر شود. البته چنین نظریه نتوانسته نظر محققان را درباره حضور سلول های پوشش درونی رحم به دیگر اندام های لگنی، جلب کند.

پخش لنفاوی یا رگی

در مواردی نیز درگیری با کیستهای اندومتریوز و بیماری چالش‌برانگیز ناشی از حرکت بخشی از بافت رحم به دیگر اندام های بدن، بوده که از طریق رگ های خونی یا دستگاه لنفی صورت می گیرد، بی جهت نیست که می‌توان شاهد حضور وضعیت بغرنج در دیگر اندامهای دورتر همچون شش ها و پوست مغز و چشم ها بود.

نقص در سیستم ایمنی

سیستم ایمنی نیز برای برخی افراد کیستهای اندومتریوزی را به ارمغان آورده است. ممکن است مرتبط با عدم واکنش مناسب سیستم ایمنی مانند اینترلوکین ۱ و اینترلوکین ۶ باشد که نتیجه آن، عدم جایگزین شدن در سطح بافت‌های اندومتریوزی خواهد بود. 

خوشبختانه، استفاده از داروهای کنترل کننده سیستم ایمنی توانسته اند برای این گروه از افراد، نتایج شایانی درمانی و بهبودی نسبی را به همراه آورند.

چربی بالا

پژوهشگران نیز به این نتیجه رسیدند که برخی افراد درگیر اندومتریوزیس اغلب سطوح بالاتری از کلسترول داشته و استرس اکسیداتیو نیز به شدت بالا است که می‌تواند آسیب‌هایی را به سلول ها، بافت ها و اندام های بدن نیز تحمیل کند.

 

انواع اندومتریوزیس

بیماری اندومتریوزیس در تمامی افراد به یک شکل تظاهر نمی یابد با توجه به آنکه پیشرفت عارضه برای افراد مختلف متفاوت است. در ادامه برای آشنایی شما عزیزان با گسترش بیماری و طبقه بندی متناسب با عمق ضایعه بافت‌های رحم و اندام های داخلی، جزئیات بیان شده اند.

نوع شناسایی متناسب با گسترش آسیب شناسی

اندومتریوزیس تناسلی که به نوبه خود شامل اندومتریوزیس داخلی( رحم مبتلا) و اندومتریوز خارجی که می‌تواند شامل تخمدان ها، لوله های فالوپ، واژن و دستگاه تناسلی خارجی باشد، تقسیم می شود.

ااندومتریوزیس خارج تناسلی که یک نوع نادر از بیماری بوده که فرد وضعیت بغرنجی را در اندامهای مختلف لگن و حتی خارج از دستگاه تناسلی همچون روده احساس می‌کند.

انواع بیماری اندومتریوز رحم بر اساس شدت عارضه

درجه خفیف: فرد دچار ضایعه در زیر مخاط رحم بوده و چندان چالش جدی احساس نمیکند

درجه متوسط: در این وضعیت می‌توان شاهد چندین کانون آسیب‌شناسی عمیق‌تر با ضایعات نیمی از لایه عضلانی رحم بود.

درجه شدید: مهمترین مشخصه این نوع ضایعات متعدد و عمیق و تشکیل کیست اندومتریوزیس کوچک تخمدان هاست که منجر به چسبندگی و آسیب در بخش بافت‌های عضلانی رحم میشود.

درجه بسیار شدید: متخصصان بیان می‌کنند که افراد با کانون‌های عمیق بسیاری مواجه هستند علاوه بر آن که شواهدی همچون تشکیل کیستیک اندومتریوزیس دوطرفه تخمدان ها منجر به چسبندگی بسیار و آسیب جدی به اندام‌های مجاور شده است که نیازمند پیگیری سریع درمانی است.

گروه های پرخطر برای درگیری با اندومتریوزیس تخمدان

شناخت گروه‌های پرخطر برای درگیری با اندومتریوزیس تخمدان می تواند ریسک درگیری را کاهش دهد. اگر چه متخصصان نیز برای علل این وضعیت به یک جمع بندی کامل نرسیده اند اما می‌توان مواردی همچون اختلالات سیستم ایمنی، تنظیم همورال و نقص در متابولیسم را پررنگ دانست. 

همچنین استعداد ارثی، سن پایین باروری، اختلالات قاعدگی و درگیری با آسیب‌های غدد درون‌ریز نیز به منزله زنگ خطر جدی هستند. اگر همواره با بدن خسته و ضعیف مواجه هستید که اضافه وزن نیز شرایط را پیچیده کرده است باید هرچه سریعتر راهی مطب متخصصان  درمانگر شوید. در مواردی نیز فرد به علت سقط جنین متعدد، زایمان دیرهنگام و استفاده از نوع پیشگیری از بارداری با آیودی، چالشهایی مواجه شده است.

 

نکته مهم: بد نیست بدانید که در حدود نیمی از افرادی که از اندومتریوز رنج می برند، شانس باروری کاهش می یابد. متخصصان نیز بیان می‌کنند درگیری با این بیماری می‌تواند منجر به افزایش احتمال بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی نیز باشد.اندومتریوزیس تنها با مشکلاتی همچون دردهای مداوم و خونریزیهای شدید تظاهر نمی‌آید بلکه به عنوان یک بیماری پیشرونده می تواند وضعیت را به حدی بغرنج کند که کیفیت زندگی و انجام مسئولیت های معمولی نیز به خطر افتند، بنابراین تشخیص زودهنگام و درمان سریع می بایست به عنوان یک اولویت باشد.

نکته مهم: حال متخصصان درمانگر حاذق و توانمندی در کشور فعالیت می‌کنند که می‌توانند با تشخیص زودهنگام، آینده‌ای بهتر را برای افراد درگیر ترسیم کنند به گونه ای که عوارض کاهش یابد و علائم تحت کنترل قرار گیرند.

فرایند تشخیص اندومتریوزیس تخمدان چگونه است؟

شناخت علائم هشدار دهنده اندومتریوزیس تخمدان شرایطی مهیا می‌کند که می‌توان به کمک خدمات درمانی، بهبودی شایانی را مشاهده کرد. در مواردی دیگر پزشک تشخیص را با لاپاراسکوپی که یک جراحی ساده بوده، امکان پذیر می کند.

متخصصین درمانگر برای تایید تشخیص خود در جلسات مشاوره‌ای، سوالاتی درباره سابقه پزشکی و قاعدگی فرد نیز مطرح می‌کنند. معاینه فیزیکی نیز منجر به جمع بندی اطلاعات خواهد شد بنابراین معاینه لگن، سونوگرافی و لاپاراسکوپی می تواند شواهد را مشخص کند.

متاسفانه بسیاری از بانوان زمان تشخیص اندومتریوز تخمدان را حدود ۵ سال نیز به تعویق می‌اندازند به دلیل آن که علیرغم تجربه شواهد خاص این مشکل، مراجعه به متخصص درمانگر که می تواند متخصص زنان باشد را به تعویق می‌اندازند و چندان چالش‌هایی جسمانی را جدی نمی‌گیرند. بهتر است ناراحتی های معمول در قاعدگی ها را با چالش‌های ناشی از این وضعیت، تفکیک کنید.

درمان موفق اندومتریوزیس تخمدان وابسته به معیارهایی همچون شدت و وضعیت شخصی است، علاوه بر آنکه اهداف فردی را نیز باید مدنظر قرار داد.

برخی ممکن است تنها مایل باشند با گزینه های درمانی احساس درد را کاهش دهند و گروهی نیز به دنبال بارداری هستند و در مواردی نیز افراد از شدت خفیف این علائم رنج می‌برند بنابراین چندان درمان را جدی نمی‌گیرند. به طور کلی باید دانست این بیماری می‌تواند پیامدهای جدی برای فرد به همراه داشته باشد، بنابراین درمان جدی را نباید فراموش کرد.

دارو درمانی و بهبودی اندومتریوزیس تخمدان

از مهمترین علائم اندومتریوزیس تخمدان، درد های شدید است که فرد می‌تواند برای کاهش چنین مشکلاتی داروهایی را مصرف کند علاوه بر آنکه داروهای هورمونی نیز می‌توانند تجویز شوند که اغلب از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و روند ضخیم شدن و ریزش بخشی از بافت آندومتر را نیز متوقف می کنند.

دانازول

از دیگر داروهایی که می‌توان برای کاهش تبعات اندومتریوز مصرف کرد، دانازول بوده که نه تنها روند گسترش عارضه را کاهش می دهد بلکه در برخی افراد عوارض جانبی همچون آکنه و پرمویی را به همراه دارد، بنابراین برای مصرف حتماً نظر پزشک را مطلع شوید.

آگونیست ها و آنتاگونیست ها، آزاد کننده هورمون گنادوتروپین

مصرف آگونیست ها و آنتاگونیست ها می تواند منجر به پیشگیری از ترشح استروژن ترشح شده از تخمدان باشد که با ممانعت از چرخه قاعدگی، فرد دچار یائسگی مصنوعی خواهد شد اما باید ریسک عوارض جانبی همچون خشکی واژن و گرگرفتگی را نیز پذیرفت.

مصرف قرص های ضد بارداری و کاربرد حلقه های واژن

از دیگر شیوه‌های که توانستند روند بیماری اندومتریوزیس را کاهش دهند، مصرف قرص های ضد بارداری و استفاده از حلقه های واژن است که با پیشگیری از بارداری و ممانعت از رشد بافت اندومتر، چنین هدفی را میسر می کنند.

پزشک نیز درباره شواهدی همچون کاهش تولید استخوان، افزایش وزن و افزایش ریسک افسردگی، هشدارهایی را خواهد داد.

عمل جراحی

در گروه از بیماران پزشک بسته به شرایط ممکن است، جراحی لاپاراسکوپی را برای ارزیابی وضعیت و یا برداشتن بافت آسیب دیده، پیشنهاد دهد. این شیوه ن تنها بر کاهش علائم تاثیرگذار است، بلکه بهبود باروری را نیز ممکن می کند.

نباید از یاد بود لاپاراسکوپی شامل برش بافت مشکل دار بوده، در حالی که فرسایش آن با کمک سوزاندن یا لیزر صورت می گیرد. 

بحث های بسیاری در بین پزشکان و مردم عادی برای کاهش روند علائم اندومتریوزیس وجود دارد، با توجه به آن که هر یک می توانند به گونه‌ای شرایط را تغییر دهند و مزایا و نتایج منحصر به فرد خاص خود را دارند.

معمولاً جراحی برای گروهی از افراد پیشنهاد می‌شود که درگیر نوع اندومتریوزیس خفیف یا متوسط هستند.

البته باید ریسک عوارض جانبی احتمالی جراحی را نیز پذیرفت. در مواردی نیز ممکن است پزشک، برداشتن رحم و لوله های فالوپ و تخمدان را توصیه کند که اغلب آخرین چاره درمان برای گروه درگیر نوع شدید است. برای اینکه نسبت به راهکار درمانی اطمینان حاصل کنید حتماً متخصص درمانگری را انتخاب کنید که سابقه و علم کافی در این باره داشته باشد.

تغییر در سبک زندگی و کاهش مشکلات بیماری اندومتریوزیس تخمدان

سبک زندگی سالم می‌تواند تاثیرات شایانی بر کاهش علائم اندومتریوزیس تخمدان بر جای بگذارد. از جمله باید ورزش و رژیم غذایی سالم و طب سوزنی را اشاره کرد. متاسفانه علی رغم تاثیرات مثبت چنین شیوه ای، تحقیقات علمی نتوانستند شواهد زیادی را در این باره بیان کنند و نیاز به مطالعات بیشتر است. 

اما بانوان باید بدانند استفاده از شیوه‌های خوددرمانی چندان توصیه نمی شود اما سبک زندگی سالم با توجه به آن که تاثیرات مثبتی بر استرس و اضطراب دارد، مطمئناً نتایج شایانی را به همراه خواهد داشت. متاسفانه اندومتریوز یک اختلال اغلب دردناک است و تبعات آن می‌تواند وجوه مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

میزان شیوع اندومتریوز در بین بانوان

شیوع اندومتریوز در بین بانوان به گونه ای است که آمارها نشان می دهد، این مشکل از هر ۱۰ زن در سنین باروری یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. البته برای برآوردهای دقیق نیاز به داده‌های بیشتر علم پزشکی است علاوه بر آنکه عوامل دیگری نیز می‌تواند تاثیرگذار باشند. به طور مثال میزان درگیری زنان سیاه پوست با اندومتریوز در مقایسه با سایرین، کمتر گزارش شده است.

بانوان باید بدانند که همواره درگیری با این چالش، علائم خاصی ندارد و پزشک درمانگر از طریق معیارهای خاص می تواند دیدگاه خود را بیان کند. اگر شما نیز احتمال می‌دهید درگیر اندومتریوز باشید، باید شواهد هشداردهنده همچون درد و خونریزی را جدی بگیرید، مطمئناً برنامه درمانی منظم می تواند نه تنها تشخیص زودهنگام را ممکن کند بلکه با کاهش پیامدهای این چالش، روند بهبودی را نیز تسریع نماید.

تاثیر شدت درد بر عارضه اندومتریوزیس تخمدان

شدت درد را نمی‌توان به عنوان یک معیار قابل اعتماد برای شناخت وضعیت بیماری دانست. البته باید بدانید اندومتریوز خفیف ممکن است که با درد شدید همراه باشد و در مواردی اندومتریوز پیشرفته با درد کم یا بدون درد بروز میکند. 

این بیماری در گروهی از بیماران نیز منجر به درد لگن می شود که ممکن است فرد را با دیگر بیماری‌هایی مانند التهاب لگن و کیست تخمدان اشتباه بگیرند، علاوه بر آنکه سندروم روده تحریک پذیر نیز از دیگر شبهات چنین عارضه‌ای است، با توجه به آنکه اسهال یا یبوست گرفتگی شکم نیز تشخیص را پیچیده می‌کند.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک درمانگر جهت بهبودی اندومتریوزیس

زنگ خطرهای هشدار دهنده مانند درد شدید می تواند نشان از وجود عارضه اندومتریوزیس باشد که مطمئناً مراجعه زودهنگام به پزشکان نه تنها تشخیص را بلکه بهبودی را نیز صورت می دهد. بنابراین باید بانوان شناخت درستی درباره چنین عارضه ای داشته باشند از دیگر عواملی که می‌تواند خطر ابتلا به اندومتریوز را افزایش دهند می توان شروع پریود در سنین پایین، عدم سابقه زایمان، یائسگی با تاخیر و قاعدگی کوتاه‌مدت را اشاره کرد.

مهمترین تاثیرات اندومتریوزیس را می توان به شکل اختلال در روند بارداری دانست به طوری که آمارها نشان می‌دهد حدود یک سوم تا نیمی از زنان درگیر اندومتریوز، در بارداری مشکلاتی را تجربه می کنند. البته نباید از یاد برد که بسیاری از افراد درگیر شدت خفیف تا متوسط، شانس بارداری قابل توجهی، دارند.

ریسک درگیری با سرطان رحم در گروه درگیر اندومتریوز

سرطان تخمدان در زنان درگیر اندومتریوز شانس بروز بیشتری دارد، بنابراین نیاز بوده که در وهله اول برای درمان زود هنگام، گام برداشت. متاسفانه بسیاری از بانوان علائم شدیدی همچون درد را جدی نمی‌گیرند که می‌تواند وضعیت سلامتی را به شدت بغرنج کند.

شناخت علل دیگر اندومتریوز در زنان چیست؟

شناخت علل اندومتریوز اگر چه خواسته بسیاری از مردم است اما تاکنون تحقیقات در این زمینه به جمع بندی نرسیده است. برای شناخت دلایل پنهان نیاز به بررسی بیشتر متخصصان است. گروهی از پزشکان بیان می کنند که بخشی از قاعدگی می بایست از طریق رحم صورت گیرد اما به جای مسیر طبیعی به داخل شکم اندومتر رشد میکند که چنین شواهدی را منجر می‌شود. علت دیگری که می تواند ریسک درگیری با اندومتریوز را دوچندان کند، نقص ایمنی است با توجه به آن که میکروبها و سلول‌های غیرطبیعی را از بین می‌برد.

اگر در خانواده مادر و یا دیگر خواهران مبتلا به اندومتریوز هستند باید احتمال درگیری را بپذیرید.

باروری پس از اندومتریوز چگونه رخ می دهد؟

اگرچه به نظر می رسد مهمترین تبعات اندومتریوز به صورت کاهش احتمال باروری است اما همواره چنین اتفاقی صورت نمی گیرد بلکه ممکن است گروهی حتی بدون درمان جراحی نیز بتوانند فرزند خود را در آغوش بگیرند. 

با این حال اگر علاوه بر علائم درخواست مشاوره برای ناباروری باشد هیچ ضمانت محکمی برای چنین خواسته‌ای پس از عمل نیز وجود ندارد، بلکه باید پذیرفت احتمال باردار شدن، پس از درمان دارویی و جراحی افزایش می‌یابد بنابراین مراجعه به متخصص درمانگر می بایست اولویت افراد باشد.

متاسفانه شرایط مختلفی در جوامع وجود دارد که می‌تواند، شیوع اندومتریوز را افزایش دهد اما میزان بهبودی و باردار شدن با توجه به مراکز درمانی متفاوت است.

آمار اندومتریوز در جوامع چگونه است؟

اندومتریوز به عنوان دومین آسیب در روند بارداری زنان یاد می‌شود به طوری که آمارها نشان می‌دهد، از هر ۱۰ زن، ۱ نفر با این چالش مواجه است. اگر شما نیز درباره این بیماری اطلاعاتی دارید، می تواند بسیار مفید باشد با توجه به آنکه زنگ خطر های هشدار دهنده را در زمان طلایی تشخیص می دهید.

نتایج سبک زندگی سالم و کاهش ریسک ابتلا به اندومتریوز

سبک زندگی میتواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد بنابراین داشتن عادات سالم بسیار حائز اهمیت است. دانشمندان و متخصصان بهداشت می توانند با شناخت چشم‌انداز های علمی، عوامل خطر و تاثیر آن بر زندگی و سلامت بیماران را شناسایی کنند. در ادامه به چند مورد از شاخص هایی که برای شناخت وضعیت اندومتریوز کمک کننده است، اشاره می شود:

رابطه استرس اکسیداتیو با اندومتریوز

ماکروفاژها، گلبول‌های قرمز و سلول‌های آپوپتوز بافت آندومتر، تولید رادیکال‌های آزاد را افزایش می‌دهند و می‌توانند پاسخ التهابی را منجر شوند که نتیجه آن چسبندگی و رشد بافت آندومتر در بخش‌های مختلف شکم است. در مطالعات نیز مشخص شده است که استرس اکسیداتیو می تواند درگیری با اندومتریوز را افزایش دهد.

مصرف اسیدهای چرب امگا ۳

رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ به دلیل تاثیرات ضد التهابی می‌تواند ریسک درگیری با این بیماری را کاهش دهد.

مواد غذایی حاوی چربی های غیراشباع ترانس

مصرف مواد غذایی که متشکل از چربیهای غیر اشباع و ترانس هستند می توانند روند درگیری با این بیماری را کاهش دهند، با توجه به آن که پاتوژنز بیماری را بهبود میبخشد.

حضور در محیط ناسالم

محصولات بیو شیمیایی مانند آفت کشها و سموم، متاسفانه در جوامع امروزی حضور پررنگی دارند که می‌تواند موجب درگیری با اندومتریوز باشد، با توجه به آن که فرآیندهای مختلفی را تحت تاثیر قرار می دهد و سیستم ایمنی نیز دچار نقص می شود.

درگیری با بیماریهای خود ایمنی

بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید، می‌توانند از دیگر عواملی باشند که خطر اندومتریوز را برای بانوان افزایش می دهند.

انتخاب شیوه درمان اندومتریوزیس تخمدان به چه نحوی صورت میگیرد؟

اگر هدف اول درمان اندومتریوز کاهش درد باشد میتوان با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و همچنین با مسکن هایی مانند استامینوفن به چنین اهدافی دست یافت، علاوه بر آن که داروهای مشتق شده از مورفین مانند کدئین نیز توانسته‌اند نتایج شایانی را به همراه داشته باشند. داروهای ضد بارداری خوراکی نیز از دیگر شیوه‌های هستند که سابقه استفاده چندین ساله در کاهش علائم بیماری دارند. افراد درگیر باید بدانند اندومتریوز به عنوان یک بیماری خاموش می تواند وضعیت را به حدی بغرنج کند که فرد چالش‌های عظیمی را تجربه کند.

اگرچه علیرغم پیشرفت علم و تکنولوژی نتایج درمانی، صددرصد نیستند اما می‌توان امیدوار بود هر چه سریع‌تر شواهد کمرنگ شوند.

 تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می تواند عوارض جانبی را کاهش دهد متاسفانه روز به روز بر تعداد افرادی که از این وضعیت رنج می‌برند افزوده می‌شود که می‌تواند کیفیت زندگی را نیز تحت تاثیر قرار دارد.

اندومتریوز را باید به عنوان یک چالش در طول زندگی فرد درگیر پذیرفت که بسته به شدت علائم، سن و تمایل به باروری، درمانها مختلف هستند. نباید از یاد برد مسکن ها اغلب برای گروه درگیر نوع خفیف اندومتریوزیس کاربرد دارند اما درمانهای هورمونی می توانند رشد بافت اندومتر را کند کرده که از شایع ترین آنها، داروهای ضدبارداری خوراکی هستند. جراحی نیز برای افرادی تجویز می‌شود که از نوع شدید این وضعیت رنج می برند البته باید پارامترهایی همچون محل و وسعت بافت را نیز در نظر گرفت.

آیا اندومتریوز یک بیماری مسری است؟

اندومتریوز به عنوان یک بیماری مقاربتی محسوب نمی‌شود بنابراین نمی‌توان این وضعیت را مسری دانست. البته تاکنون تحقیقات علمی شواهد روشنی از بروز این چالش مشخص نکرده‌اند اما نمی‌توان برای خطر سرایت نیز اطمینان داد.

آیا اندومتریوز ارثی است؟

محققان بر این باورند که عوامل ژنتیکی در بروز وضعیت اندومتریوز تاثیر شایانی دارند، با توجه به آن که سابقه خانوادگی نیز شواهد روشنی نشان داده است. باید این نکته را نیز ذکر کرد، زنانی که مادر یا خواهر مبتلا به اندومتریوز دارند شانس درگیری با این وضعیت شش برابر می‌شود.

اندومتریوزیس تخمدان، چه ویژگی‌های شاخصی دارد؟

اگرچه نشانه‌های اندومتریوزیس اغلب در گروه درگیر مشخص هستند اما همواره فرد از شواهدی رنج می‌برد. گاهی اوقات نیز به طور تصادفی چالش‌هایی کشف می‌شوند علاوه بر آنکه شدت عارضه بین افراد مختلف ثابت نیست.

مهمترین مشخصه اندومتریوز برای افراد درد مداوم است البته باید پذیرفت که هیچ ارتباطی بین میزان بیماری و شدت درد نیز وجود ندارد به طوری که برخی از دختران درگیر نوع شدید این عارضه با درد اندکی مواجه هستند و گروهی نیز اگرچه درد، کیفیت زندگی را به چالش کشانده است اما درگیر نوعی خفیف این بیماری هستند.

از دیگر مشخصات خاص این وضعیت می توان درد در بخش پایینی شکم، قبل و در طول قاعدگی را اشاره کرد به طوری که افراد درگیر تجربه خود را به شکل اسپاسم و درد ناشی از چاقوهای تیز، بیان می کنند، البته در مواردی این احساس رابطه جنسی را نیز مختل می کند.

حضور در مطب متخصصان درمانگر کمک می‌کند تا به اطلاعات کارآمدی درباره این وضعیت پی برد با توجه به آن که سوالاتی مطرح می‌شود تا دانست زمان بروز درد چگونه است و طول دوره قاعدگی نیز به چه شکل است. معاینه فیزیکی به شناخت وضعیت، بخش های مختلف بدن کمک می کند.

پزشکان، اغلب از دختران مشکوک درخواست می کنند درباره درد عادت ماهانه، رژیم غذایی و نحوه اجابت مزاج ادرار روزانه جزئیات را ثبت کنند تا متناسب با علائم، تشخیص صورت گیرد. اگر بعد از سه تا شش ماه درمان با دارو، چالش‌ها برطرف نشده اند می توان ریسک جراحی را پذیرفت.

تاثیر جراحی هیسترکتومی بر درمان اندومتریوزیس

شیوه های مختلف درمانی برای بهبود وضعیت اندومتریوزیس پیشنهاد می شود اما ممکن است چندان نتایجی را صورت ندهد بنابراین به عنوان آخرین راهکار پزشک، برداشتن رحم را توصیه می کند که به این اقدام هیسترکتومی اطلاق می شود که در نهایت پس از خروج رحم و دهانه آن، امکان بارداری به صفر میرسد بنابراین باید اطلاعاتی درباره آینده و تشکیل خانواده به پزشک داده شود.

بروز درد در بیماری اندومتریوزیس به چه علت صورت می گیرد؟

از مهم‌ترین شواهد اندومتریوزیس می‌توان درد را نام برد که البته شدت آن در تمامی قربانیان به یک شکل نیست. از جمله پارامترهایی که می‌توانند در بروز درد تاثیرگذار باشند، می‌توان کاشته شدن های عمیق و کاشته شدن در مناطق که تعداد زیادی عصب دیده می شود را نام برد.

در برخی موارد، آسیب بافتی که به دلیل تحت فشار قرار گرفتن، صورت می گیرند، می توانند منشا درد تلقی شوند. البته نباید تاثیر رها کردن موادی که از نسج مبتلا، صورت می‌گیرند را نیز از یاد برد.

مروری بر نکات روند تشخیص اندومتریوزیس تخمدان

روند تشخیص اندومتریوز زمانی کارآمده است که علاوه بر حضور در مطب متخصصان درمانگر، شرح حال بیماری و معاینه لگنی به درستی صورت گیرد. اطلاعاتی همچون سابقه قاعدگی ها، کیفیت رابطه زناشویی و علائمی همچون لک بینی قبل از شروع عادت ماهیانه نیز یادداشت می شود.

پزشک برای شناخت برجستگی هایی در لگن نیز معاینه را پیشنهاد میدهد، بنابراین باید شواهدی همچون درد را جدی گرفت. سونوگرافی نیز نیز از دیگر شیوه هایی است که علی‌رغم موفقیت در نمایش کیسهای اندومتریوزیس تخمدان برای ارزیابی چسبندگی ها، نتایج شایانی را به همراه نداشته باشد.

آزمایش خون توانسته برای وضعیت اندومتریوز کارآمد باشد و اطلاعات جزئی را در اختیار پزشکان قرار دهد، علی‌رغم آنکه به عنوان آزمایش اختصاصی، تلقی نمی شود.

جراحی لاپاروسکوپی از این جهت به عنوان یکی از اصلی ترین شیوه های تشخیص قطعی اندومتریوز محسوب می شود که از طریق دوربین های مداربسته می توان شواهد را رصد کرد علاوه بر آنکه نمونه گیری از بافت نیز فرایند را کوتاه‌تر می‌نماید.

اگر شما به رشد غیر عادی لایه داخلی دیواره رحم مشکوک هستید باید علائمی از این وضعیت را احساس کنید، بنابراین جهت استفاده از خدمات درمانی راهی مطب پزشکان متخصص شوید که متناسب با معیارهای علمی و پزشکی بتوانند ظهور رشد خوش خیم بافت را تشخیص دهند و درباره ویژگی‌های عملکردی، ساختار، رنگ و دیگر مشخصات اندومتریوز نظر دهند.

از مناطقی که در معرض خطر اندومتریوزیس هستند، می توان اندام های لگنی در زنان همچون تخمدان ها، لوله های فالوپ، راست روده و مثانه اشاره کرد.

عوارض بی توجهی به درمان اندومتریوز

بسیاری از افراد زنگ خطر های هشداردهنده همچون خونریزی های دردناک، قاعدگی نامنظم و رنگ پریدگی و زرد شدن پوست، لرز و ناراحتی در زمان رابطه جنسی را چندان جدی نمی گیرند علاوه بر آن که همواره درد لگن، چالش‌های رقم می‌زند، با دریافت درمان های کوتاه مدت که شامل مسکن ها بوده، می توان پیامدهای ناشی از این مشکل را کامل برطرف کند.

در برخی مشکلات شایعی همچون کم خونی، تشکیل بافت اسکار و چسبندگی و مشاهده ضایعات فیبرهای عصبی در مناطق  آسیب شناختی لایه مخاطی رحم نیز دور از انتظار نخواهد بود.

مهمترین عارضه اندومتریوز مشکلات حاملگی است که ممکن است منجر به ناباروری شود بنابراین اگر خانمی با تشخیص اندومتریوز خفیف تا متوسط نیز مواجه است، بهتر بوده هر چه سریعتر اقدام به بارداری کند. 

نباید از یاد برد که زنان مبتلا به اندومتریوز، ریسک درگیری با دیگر بیماریهای دستگاه تناسلی همچون سرطان تخمدان را چندین برابر متحمل می شوند.

در جلسات مشاوره ای برای تسریع روند تشخیص اندومتریوز، معاینه فیزیکی، گرفتن شرح حال و ابزارهای دیگر بسیار کمک کننده هستند علاوه بر آنکه بیمار می بایست اطلاعاتی درباره سن، استعداد ژنتیکی و نخستین قاعدگی و سابقه حاملگی و سقط جنین ارائه کند.

بهترین شیوه کارآمد در بهبود اندومتریوزیس تخمدان کدام است؟

روش های محافظه کارانه و جراحی توانستند برای درمان اندومتریوزیس نتایج شایانی را به همراه آورند. درمان دارویی ممکن است شامل هورمون تراپی، دریافت ویتامین و سرکوب ایمنی باشد. داروهای ضدبارداری خوراکی مانند پروژستین ها، آنتی پروژستین ها، آنتی استروژن ها، آگونیستهای گنادوتروپین ها …. نیز شایع هستند. 

ممکن است پزشکان پیشنهاد دهند برای بهبود خونرسانی به اندامهای لگن و عملکردی دستگاه تناسلی و اصلاح اختلالات عصبی نیز داروهایی مصرف شوند.

درمان جراحی زمانی توصیه می‌شود که پارامترهایی همچون سن، وضعیت دستگاه تناسلی بیمار، محل و درجه آسیب بررسی شوند. جراحی لاپاراسکوپی برای بسیاری از بیماران پیشنهاد می‌شود که می‌توان از این طریق نه تنها به تشخیص بخش های غیرقابل دسترس کانونهای اندومتریوز دست یافت، بلکه شدت عارضه را نیز کاهش داد.

سخن آخر

شناخت علائم، تشخیص و درمان اندومتریوزیس تخمدان می تواند برای بهبودی عملکرد روشنی را حاصل کند بنابراین شما به عنوان یک فرد باید بدن خود را بشناسید و اگر تجربه های متفاوت از حالت معمول دارید، هر چه سریعتر با پزشک درمانگر مشورت، صورت دهید. مطمئنا ناراحتی ها و چالش های معمول در زمان رابطه جنسی و یا درد قاعدگی، خونریزی شدید، نامنظمی قاعدگی میتوانند کیفیت زندگی روزمره را نیز تحت تاثیر قرار دهند. متاسفانه برخی از افراد امیدوار به درمان خود به خودی هستند در حالی که می تواند چنین تعللی به تشدید وضعیت نیز منجر شود. متخصص زنان میتواند نه تنها شدت علائم را مشخص کند بلکه روند بهبودی را نیز تسریع بخشد.