آی وی اف چیست - همه چیز درباره درمان ناباروری با IVF

امروزه با پیشرفت های پزشکی بوجود آمده در زمینه های مختلف و از جمله در زمینه نازایی، روش های متعددی برای کمک به زوج های نابارور ابداع شده اند. هرچند تعداد زوج های نابارور نسبت به گذشته بیشتر شده است، اما درمان ها و روش های پزشکی موجود، کمک کرده اند تا اکثر زوج های نابارور بتوانند تجربه ی بارداری موفقیت آمیز و داشتن فرزند را داشته باشند. یکی از روش های درمان ناباروری، روش آی وی اف IVF است. این روش یکی ار رایج ترین و موفقیت آمیزترین روش های درمان ناباروری است. احتمال باروری از طریق روش آی وی اف IVF صددرصد نیست، با اینحال بسیاری از زوج های نابارور، از طریق این روش توانسته اند باردار شده و فرزند خود را به دنیا بیاورند.

روش آی وی اف IVF برای زوج هایی مناسب است که خانم مشکلات لوله فالوپ از جمله زخم یا انسداد لوله های رحمی داشته باشد، یا کلا لوله های رحمی موجود نباشند.

آشنایی با روش IVF

در روش آی وی اف IVF تخمک ها از تخمدان خارج شده و توسط اسپرم ها بارور می شوند. این روش یکی از رایج ترین روش های باروری است که احتمال لقاح تخمک و اسپرم در شرایط آزمایشگاهی را بسیار بالا می برد. پس از لقاح بین تخمک و اسپرم، اگر شرایط رحم زن مناسب باشد، جنین های ایجاد شده به داخل رحم منتقل می شوند، و در غیر این صورت فریز و ذخیره می شوند تا در فرصت مناسب به داخل رحم انتقال یابند.

عمل آی وی اف IVF با توجه به شرایط هر زوج ممکن است به شکل متفاوتی انجام شود، باتوجه به امکانات و شرایط زوج نابارور آی وی اف IVF به روش های زیر انجام می شود:

• استخراج تخمک خانم و لقاح با اسپرم همسر
• استفاده از تخمک اهدایی و لقاح با اسپرم همسر
• استفاده از جنین اهدایی
• انتقال جنین به رحم جایگزین درصورت وجود مشکل در رحم خانم

مراحل انجام عمل آی وی اف IVF چیست

روش آی وی اف IVF عموما از چند مرحله تشکیل شده، و در طی مراحل مختلف مشکل و اختلالات جنین، و همینطور جنسیت آن تشخیص داده می شود. بطور کلی این مراحل بصورت زیر هستند:

تحریک تخمک گذاری

در این مرحله که اولین مرحله از روش آی وی اف IVF است، هورمون درمانی برای خانم شروع شده و در مدت زمان حدود ۱۰ تا ۱۲ روزه، خانم دوزهای مشخصی از هورمون را دریافت خواهد کرد. هورمون درمانی باعث تحریک تخمدان ها برای آزاد کردن تخمک می شود و بنابراین پس از دوره ی هورمون درمانی تعداد تخمک های بالغ بیشتر خواهد بود و در مرحله ی استخراج، امکان داشتن تخمک های بالغ بیشتر وجود دارد.

بازیابی تخمک یا تخمک کشی

در مرحله ی تخمک کشی، تخمک گیری یا پانکچر، بعد از دوره ی هورمون درمانی، از طریق سونوگرافی و آزمایش خون پزشک اطمینان حاصل می کند که مقداری تخمک بالغ آزاد شده باشند. و بعد عمل تخمک کشی یا پانکچر در بیمارستان انجام خواهد شد.

در عمل تخمک کشی، پزشک از طریق وارد کردن یک سوزن نازک از واژن به تخمدان ها، محل فولیکول های بالغ را شناسایی کرده و بوسیله ی سرنگ آنها را جمع آوری می کند. در برخی موارد ممکن است بجای استفاده از سوزن، پزشک عمل لاپاراسکوپی را پیشنهاد کند و با ایجاد برش هایی کوچک بر روی شکم تخمک ها را استخراج کند. 

تلقیح و باروری

بعد از استخراج تخمک های بالغ، باید نمونه اسپرم از مرد گرفته شود و در این مرحله عمل لقاح در آزمایشگاه صورت گیرد. تخمک و اسپرم را در ظرف های آزمایشگاهی و محیط کشت تلقیح کرده و به مدت ۳ تا ۷ روز به آنها زمان می دهند تا رویان های شکل گرفته به تقسیم سلولی خود ادامه دهند.

در این مرحله تمام آزمایش ها برای تشخیص نقص های ژنتیک و همینطور تعیین جنسیت قابل انجام هستند. منتها به دلیل آنکه این آزمایش ها بیشتر از چند روز زمان می برند، اگر زوج تمایل به تعیین جنسیت جنین خود داشته باشند، به دو سیکل درمانی نیاز خواهد بود. در این حالت، در سیکل نخست، تزریق هورمون تا زمان تخمک گیری انجام می شود، و در سیکل بعدی دوباره هورمون درمانی انجام خواهد شد تا رحم تا روز انتقال جنین آمادگی خود را برای اینکار حفظ کند.

انتقال جنین

پس از چند روز و رشد رویان ها در آزمایشگاه، برای آماده سازی بافت رحم برای دریافت جنین، لازم است دوباره هورمون به خانم تزریق شود. بعد از انجام هورمون درمانی مجدد، در عملی دیگر تعدادی از رویان ها برای لانه گزینی و شروع به رشد در رحم خانم قرار می گیرند.

عمل آی وی اف چگونه است

همانطور که در بالا هر مرحله را با جزئیات توضیح دادیم می توان گفت در عمل آی وی اف IVF ابتدا از طریق هورمون درمانی و تزریق داروهای هورمونی در بازه ای ۱۰ الی ۱۲ روزه تخمدان را تقویت کرده، سپس تخمک های بالغ آزاد شده را در یک عمل جراحی استخراج می کنند. همزمان با استخراج تخمک ها، از اسپرم های مرد نیز نمونه برداری می شود. سپس تخمک ها و اسپرم ها را در شرایط آزمایشگاهی تلقیح نموده، و در آخر جنین های بوجود آمده را در رحم زن منتقل می کنند. درصورت عدم آمادگی رحم، جنین ها فریز شده و دو ماه بعد به رحم زن منتقل می شوند.

روش آی وی اف IVF برای چه کسانی مناسب است

معمولا در زوج های ناباروری که مشکلات زیر وجود داشته باشد، عمل آی وی اف IVF انجام می شود:

• سن خانم بالاتر از ۴۰
• تخمدان ضعیف
• تخمدان پلی کیستیک
• گرفتگی یا زخم در لوله های فالوپ
• اندومتریوز
• داشتن فیبروم
• اسپرم کم یا بدشکل در مرد
• اختلال ژنتیکی در مرد یا زن
• ناباروری ثانویه
• سقط های مکرر
• ناباروری بدون علت مشخص

چه آزمایش ها و مراقبت هایی قبل از عمل آی وی اف IVF لازم است

پیش از شروع درمان به روش آِ وی اف IVF لازم است معاینه ها و آزمایش های لازم را انجام دهید تا تخمک ها و اسپرم ها از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار بگیرند، آزمایش های لازم پیش از عمل آی وی اف IVF را در ادامه بررسی می کنیم:

آزمایش ذخیره تخمدان

در این آزمایش با گرفتن یک نمونه خون از خانم در اولین روزهای قاعدگی، سطح هورمون های مختلف مثل استروژن، هورمون آنتی مولرین و هورمون محرکه فولیکولی مورد بررسی قرار می گیرد، و از این طریق میزان کمیت و کیفیت تخمک ها مشخص می شود، که به تشخیص میزان پاسخ دهی فرد به این روش درمانی کمک خواهد کرد.

آزمایش اسپرم ها

یکی از مهم ترین آزمایش ها برای انجام عمل آی وی اف IVF آزمایش اسپرم هاست. چنانچه این آزمایش قبل از شروع درمان انجام نشود، در زمان کوتاهی بعد از دوره ی درمانی باید انجام شود تا احتمال موفقیت عمل آی وی اف بالاتر برود. برای گرفتن نمونه اسپرم مرد، لازم است که حدود سه روز از آخرین خروج مایع منی گذشته باشد. سپس از طریق یکی از روش های استمنا، رابطه جنسی با کاندوم، رابطه جنسی و خروج پیش از انزال یا انزال از طریق تحریک، نمونه اسپرم جمع آوری گردد. معمولا ۲۴ ساعت بعد نتیجه ی تحلیل اسپرم آماده خواهد بود.

بررسی بیماری های عفونی

قبل از انجام عمل آی وی اف IVF بهتر است هر دو زوجین برای عدم ابتلا به بیماری های عفونی مورد آزمایش قرار بگیرند. این معاینه به بالا رفتن شانس موفقیت عمل آی وی اف کمک خواهد کرد.

آزمایش تعیین عمق رحم

پیش از انجام عمل آی وی اف، یکی دیگر از موارد مورد بررسی، عمق رحم خانم است. از طریق سونوهیستوگرافی و وارد کردن مایعی به داخل رحم، و سپس استفاده از یک تلسکوپ باریک و نورانی، پزشک متخصص می تواند عمق رحم را تشخیص دهد تا عملیات انتقال جنین با دقت بیشتری انجام شود.

در برخی موارد نیز بنابر صلاحدید پزشک از سونوگرافی و عکس برداری از رحم با امواج صوتی فرکانس بالا، برای بررسی سلامت رحم و انتخاب بهترین روش استفاده می شود.

بارداری از طریق IVF چقدر طول می کشد

روش درمان ناباروری از طریق آی وی اف IVF حدودا بیت ۴ تا ۶ هفته زمان خواهد برد. در ابتدا با شروع هورمون درمانی, حدود چند هفته برای بالغ شدن تخمک ها زمان لازم است، عمل تخمک کشی یا پانکچر و سپس لقاح تخمک با اسپرم در آزمایشگاه نیز نصف روز زمان می برد، اگر همه ی چیز درست پیش رفته باشد بین ۲ تا ۵ روز بعد جنین های بوجود آمده به رحم خانم منتقل خواهند شد.

بطور معمول بیماران در طول دوره ی درمان نیازی به بستری در بیمارستان ندارند، ولی در برحی موردها اگر میزان تخمک های استخراج شده از تخمدان زیاد باشد، ممکن است دکتر پیشنهاد بدهد که بیمار یک شب در بیمارستان باشد.

عمل آی وی اف IVF در بسیاری از موارد موفقیت آمیز است، اما احتمال موفقیت این روش به عواملی مثل سن خانم و آقا، و سلامت عمومی و دستگاه تولید مثل آنان نیز بستگی دارد.

بعد از انجام عمل آی وی اف IVF چه مراقبت هایی لازم است

بطور معمول و طبق نظر پزشکان متخصص بعد از انجام عمل آی وی اف و انتقال جنین به رحم، نیازی به هیچ اقدام ویژه ای نیست، اما مواردی هست که رعایت آنها برای بالا بردن درصد موفقیت عمل مهم هستند، از جمله:

• درصورتیکه تجربه ی سقز های مکرر، خونریزی و یا جفت سر راه داشته اید، نیاز به استراحت مطلق و یا استراحت کافی دارید
• از انجام کارهایی مانند تمرین های ورزشی سنگین و یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید
• برای مدت زمان ۲ ماه بعد از انتقال جنین ورزش هایی مثل شنا، سوارکاری و یا ورزش هایی شبیه ایروبیک انجام ندهید
• برای مدت زمان ۲ ماه بعد از انتقال جنین از رابطه ی جنسی و رسیدن به ارگاسم خودداری کنید
• مصرف سیگار و انواع دخانیات، الکل، قهوه و دارو ممنوع
• سعی کنید روزانه ورزش های سبکی مثل یوگا یا پیاده روی های سبک انجام دهید که به تنظیم گردش خون و کاهش اضطراب کمک می کند
• در حمام از آب خیلی گرم استفاده نکنید، همچنین از سونا، جکوزی، وان آب داغ و آفتاب گرفتن نیز اجتناب کنید
• خواب کامل در شب داشته باشید، بین ۸ تا ۹ ساعت خواب در شب به تولید ملاتونین و رشد فولیکول سالم کمک خواهد کرد
• تلاش کنید در وزن سالم بمانید، رژیم غذایی سالم با منابع غذایی مناسب و چربی کم داشته باشید

خونریزی و یا لکه بینی در طی درمان آی وی اف نشانه چیست

احتمال خونریزی ملایم و یا لکه بینی در مراحلی از عمل IVF وجود دارد و امر نگران کننده ای نیست. بین ۲ تا ۴۲ درصد از بیماران در طول درمان آی وی اف و یا پس از آن لکه بینی یا خونریزی را مشاهده می کنند. اما پیشنهاد می شود درصورت مشاهده ی خونریزی یا لکه بینی با پزشک متخصص خود مشورت کنیید تا اقدامات لازم برای شما انجام شوند. در مراحل مختلفی ممکن است لکه بینی اتفاق بیفتد:

• لکه بینی بعد از پانکچر: ورود سوزن مخصوص تخمک کشی به درون تخمدان می تواند باعث لکه بینی شود
• لکه بینی بعد از انتقال جنین
• لکه بینی بعد از لانه گزینی: قرار گرفتن جنین در دیواره ی داخلی رحم می تواند منجر به لکه بینی شود
• لکه بینی بر اثر استفاده زیاد از شیاف پروژسترون که باعث حساسیت واژن می شود
• لکه بینی بین دو قاعدگی (فاز لوئتال)

چند وقت باید بین دو آی وی اف IVF فاصله باشد

بعد از انجام یک عمل آی وی اف، معمولا به توصیه ی پزشک لازم است ۲ تا ۳ ماه زمان بگذرد تا سیکل عادت ماهانه به حالت طبیعی خود برگردد، پس از دو دوره عادت ماهانه می توانند دوباره برای عمل IVF اقدام کنند. البته الزامی برای تکرار آی وی اف پس از ۲ ماه وجود ندارد، بلکه خداقل زمان برای تکرار آی وی اف دو ماه است، و زوجین می توانند بعد از دو ماه، هر زمان که احساس آمادگی می کردند برای انجام دوباره ی آ وی اف به پزشک مراجعه کنند.

اما در نظر داشته باشید، برخی از آزمایش های انجام شده در دفعه ی اول آی وی اف تنها برای مدت ۶ ماه اعتبار دارند، و پس از آن باید دوباره انجام شوند.

اگر زوج از عمل آی وی اف اول، جنین فریز شده داشته باشند، دیگر نیازی به انجام همه ی مراحل از ابتدا نیست، بلکه فقط مرحله ی منتقل کردن جنین به رحم دوباره انجام می شود.

برای انجام دوباره ی عمل آی وی اف معمولا عملیات زیر انجام می شود:

• مصرف قرص جلوگیری از روز سوم پریود
• معاینه پزشک و انجام سونوگرافی و تزریق آمپول دیفرلین در روز ۱۷ پریود
• انجام دوباره سونوگرافی و مصرف قرص استرادیول در روز ۲ یا ۳ پریود
• بررسی میزان تاثیر استرادیول در طول ۶ تا ۷ روز بعد از مصرف و تنظیم دوباره میزان مصرف برای رسیدن ضخامت آنومتر به ۷ تا ۸ میلی متر

درمان ناباروری با روش آی وی اف IVF چه مزایایی دارد

درمان ناباروری به روش آی وی اف IVF یکی از بهترین و موفق ترین روش های درمان ناباروری است و محسنات زیادی دارد، از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

روش آی وی اف یکی از باسابقه ترین روش های درمان نازایی بوده و به همین علت در طول زمان، تحقیقاتی که درمورد آن انجام گرفته به بهبود عملکرد این روش منجر شده است.

برای خانم هایی که لوله های فالوپ آنها دچار مشکلاتی از جمله زخم یا انسداد است بسیار مناسب بوده و موفقیت زیادی دارد.

داروهایی که در طول دوره ی هورمون درمانی به خانم تزریق می شوند، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمی دهند.

عمل تخمک کشی یا پانکچر هیچ تاثیر مخربی بر تخمدان ها نخواهد داشت. علیرغم اینکه بعضی از خانم ها نگران آسیب رسیدن به تخمدان خود از طریق عمل پانکچر هستند، باید بدانید که تاکنون هیچ مشکل جدی برای افرادی که این عمل را انجام داده اند پیش نیامده است. بعد از انجام عمل پانکچر ممکن است بعضی از خانم ها خونریزی ملایمی داشته باشند که طبیعی بوده و جای نگرانی نیست.

درمان ناباروری با روش آی وی اف IVF چه معایبی دارد

مانند هر روش دیگری، روش آی وی اف نیز ممکن است معایب و مشکلاتی به همراه داشته باشد که البته برای همه یکسان نیست، شما با مشورت پزشک متخصص خود به این نتیجه خواهید رسید که این روش با مزایا و معایبش در مجموع برای شما مفید خواهد بود یا خیر. معایبی که می شود برای روش آی وی اف عنوان کرد را در ادامه بررسی میکنیم:

• روش درمان آی وی اف IVF روشی با هزینه بالا محسوب می شود
• این روش، روش درمانی تهاجمی است
•  در این روش طی هر بار انتقال، دو یا سه جنین به رحم وارد می شوند، که طبیعتا احتمال چندقلو بودن بارداری را بالا خواهد برد.
• مانند سایر روش های کمک بارداری، در آی وی اف نیز امکان بروز حاملگی خارج از رحم وجود دارد.
• در این روش مانند بقیه ی روش های درمان ناباروری، امکان عفونت و خونریزی هست.
• استفاده از داروهای کمک باروری و هورمون ها ممکن است موجب تحریک تخمدان ها، تورم و احساس درد بشود

خطرات بارداری به روش آی وی اف IVF چیست

در اغلب موارد خطر و عوارض جدی در عمل آی وی اف وجود ندارد، و به ندرت این موارد رخ می دهد، اما برای آگاهی بیشتر لازم است از خطرات احتمالی بارداری به روش آی وی اف IVF نیز آگاه باشید:

• به دلیل قرار دادن چند نطفه در رحم، و بارداری چندقلویی ممکن است جنین ها کاهش وزن داشته باشند یا زایمان زودرس اتفاق بیفتد
• سقط جنین
• در دو تا پنج درصد موارد، احتمال بارداری خارج از رحم وجود دارد که به دلیل ایجاد لقاح در لوله های فالوپ این اتفاق می افتد و بارداری امکان ادامه یافتن نمی یابد.
• تورم تخمدان ها به دلیل تزریق هورمون که منجر به جمع شدن مایع در قفسه ی سینه و شکم می شود و به آن هایپر شدن تخمدان گفته می شود.
• امکان وجود حالت تهوع و استفراغ
• امکان وجود نفخ و معده درد شدید
• امکان بروز عفونت، خونریزی که در مواردی منجر به آسیب روده یا مثانه می شود
• احتمال افزایش وزن زیاد در ۳ تا ۵ روز
• احتمال سرگیجه
• امکان وجود التهاب
• امکان آسیب به رگ ها و اندام های داخلی توسط سوزن جمع آوری تخمک
• امکان بروز استرس و اضطراب

لازم به ذکر است بعضی محققان معتقدند که روش آی وی اف IVF ممکن است باعث نقص های حین تولد و یا سرطان تخمدان در مادر بشود، اما تا امروز شواهد پزشکی معتبر کافی برای این مدعا وجود ندارد و جامعه ی پزشکی معتقد است روش بارداری با آی وی اف IVF یک روش امن، کارآمد و مفید برای زوج های نابارور است و بدون نگرانی خاصی با مشورت پزشک می توانید برای انجام عمل آی وی اف IVF اقدام نمایید.

فریز کردن جنین در روش IVF

پس از تلقیح تخمک استخراج شده با اسپرم و منتقل کردن جنین ایجاد شده به رحم، سایر نطفه ها فریز می شوند، تا در نوبت های بعدی به روش آی وی اف و میکرواینجکشن مورد استفاده قرار بگیرند و در طول این مدت دچار اختلالات ژنتیکی نشوند. در بعضی موارد ممکن است احتمال یخ زدگی جنین و تخریب دیواره ی سلولی در اثر کریستاله شدن محیط بین سلولی وجود داشته باشدّ به همین دلیل برای ممانعت از بروز چنین مشکلی از روش های فریز آرام و فریز سریع استفاده می شود.

برای انتفال جنین فریز شده به رحم، باید ابتدا جنین را در محلول خاصی قرار داد تا از حالت فریز خارج شود، و بعد با استفاد از سونوگرافی آن را به رحم مادر منتقل کرد. با گذشت ۳۶ ساعت می تواند فعالیت های روزانه ی خود را با توجه به نکاتی که بالاتر عنوان شد انجام دهد. 

فریز کردن جنین بطور کلی در موارد زیر مفید خواهد بود:

1. در شرایط کم بودن ذخیره تخمک خانم
2. در شرایطی که زوج قصد دارند در آینده بچه دار شوند
3. در شرایطی که آی وی اف قبلی ناموفق بوده باشد
4. در شرایطی که مادر به سرطان مبتلاست
5. در شرایطی که جنین قرار است اهدا شود

عمل آی وی اف IVF درد دارد؟

مانند همه ی روش های درمانی، روش آی وی اف نیز ممکن است سختی های خود را داشته باشدو ممکن است در مراحل مختلف این روش، دردهای مختصر تا متوسطی را تجربه کنید.

اولین مرحله ای که ممکن است در آن احساس درد کنید، مرحله ی هورمون درمانی است. تزریق هورمون ها مانند هر تزریق دیگری با سرنگ، اندکی درد و سوزش به همراه خواهد داشت، اما معمولا درد حاصل از تزریق سرنگ آنقدر ناچیز است که به هیچ وجه جای نگرانی نخواهد داشت.

بعد از تزریق هورمون ها و شروع اثرگذاری آن بر روی تخمک ها، ممکن است گاها بزرگ شدن تخمک ها باعث احساس فشار، نفخ و درد در شکم بشود، که البته این درد نیز درد زیاد و غیرقابل تحملی نخواهد بود. اما مهم ترین بخش عمل آی وی اف، بخش تخمک کشی از تخمدان و بعد از آن انتقال نطفه تشکیل شده از لقاح تخمک و اسپرم به داخل رحم است، که درواقع عملی تهاجمی است. به دلیل استفاده از بی حسی یا بیهوشی در این دو مرحله، فرد دردی احساس نخواهد کرد، و بعد از انجام عمل و از بین رفتن بی حسی نیز احتمال داشتن احساس درد کم است. تنها در مراحلی که پزشک برای باز نگه داشتن دهانه ی واژن از اسپکولوم استفاده می کند، ممکن است فرد احساس درد و ناراحتی کمی داشته باشد که به هیچ عنوان شدید و غیر قابل تحمل نیست.

در مجموع می توان اینگونه جمع بندی کرد که با توجه به احتمال نتیجه ی موفقیت آمیز این عمل و باروری زوج، دردهای ملایم و اندکی که ممکن است در مراحلی احساس شوند، قابل توجه نیستند و به راحتی می توان آن را تحمل کرد.

داروهای مورد استفاده در روش آی وی اف IVF

در طول درمان ناباروری به روش آی وی اف IVF دو نوع دارو تجویز می شود که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد:

1. داروهای آگونیست GnRH: این مدل از داروها در دو شکل کوتاه مدت یا ۳ روزه و بلند مدت یا ۱۴ روزه توصیه می شوند. گفته می شود که این داروها در احتمال بارداری تغییری ایجاد نمی کنند، اما تحقیقات نشان می دهد که بر اثر استفاده ی طولانی از داروهای آگونیست احتمال بارداری بیشتر خواهد شد.
2. داروهای کنترل کننده تحریک بیش از حد تخمدان ها: این داروها شامل داروهای زیر هستند:

• گنادوتروپین‌ها
• منوتروپین‌ها
• اوروفولیتروپین
• کلومیفن سیترات
• متفورمین
• FSH تخلیص شده
• قرص‌های جلوگیری از بارداری
• داروهای مخصوص القای تخمک‌گذاری

نتیجه عمل آی وی اف IVF چند روز بعد مشخص خواهد شد

نتیجه ی عمل آی وی اف حدودا بعد از ۱۲ روز مشخص خواهد شد. پس از ۱۲ روز اگر بارداری با موفقیت اتفاق افتاده باشد، پزشک به زوج اطلاع خواهد داد و اگر بارداری موفقیت آمیز نبوده باشد، پزشک پروژسترون تجویز خواهد کرد که تا یک هفته بعد از مصرف، سیکل قاعدگی آغاز شود.

دلایل شکست عمل آی وی اف IVF

دلایل مختلفی ممکن اس برای موفقیت آمیز نبودن عمل آی وی اف وجود داشته باشد، از جمله:

1. عدم لانه گزینی: گفته می شود بیشترین موردهای ناموفق آی وی اف (چیزی حدود ۹۵ درصد) مربوط به عدم لانه گزینی است. هدم لانه گزینی به معنای این است که بدن مادر، جنین را موجودی بیگانه تصور کرده و به دلیل اختلالات کروموزونی آن را پس می زند. این موضوع باعث ضعف جنین و عدم توانایی در لانه گزینی و رشد خواهد شد.
2. انتقال جنین نامناسب: پس از تلقیح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه، حتی اگر کیفیت جنین در محیط آزمایشگاه بسیار خوب باشد، ممکن است کیفیت آن برای لانه گزینی در رحم مادر مناسب نباشد و در نتیجه عمل آی وی اف با موفقیت انجام نخواهد شد. بنابراین باید مناسب ترین جنین برای انتقال به رحم مادر توسط پزشک انتخاب شود.
3. کیفیت اسپرم: در زمان برخورد اسپرم با تخمک، اسپرم با آزاد کردن یک آنزیم، غشای خارجی تخمک را سوراخ می کند تا عمل لقاح انجام شود. بنابراین تعداد و کیفیت اسپرم ها تاثیر مستقیمی بر احتمال موفقیت عمل آی وی اف IVF خواهد داشت.
4. پاسخ دهی نامناسب هورمون ها: در بعضی موارد هورمون درمانی، به درستی باعث تحریک تخمک گذاری نمی شود. برای نمونه در زنان با سن بالاتر از ۳۷ سال، هورمون FSH به سختی تولید می شود، این موضوع می تواند باعث شکست عمل آی وی اف IVF بشود.
5. ناهنجاری کروموزومی: یکی دیگر از دلایل ناموفق بودن عمل آی وی اف، ناهنجاری های کروموزومی هستند. با بالا رفتن سن، خصوصا ۴۰ سالگی و بالاتر،  گاها تقسیم سلولی در بدن به درستی انجام نمی شود. اختلال کروموزومی، برای تخمک ها بیشتر از اسپرم ها اتفاق می افتد.
6. دلایل دیگری هم ممکن است برای عدم موفقیت روش آی وی اف IVF وجود داشته باشد، از جمله وجود فیبروم، پولیپ آندومتر، اندومتر، تنبلی تخمدان و هیدروسالپنکس.

عوامل موثر در موفقیت آی وی اف

در درمان ناباروری به روش آی وی اف IVF، احتمال موفقیت همیشه به یک اندازه نیست، بلکه به عوامل متعددی بستگی دارد که آشنایی با آنها می تواند در بالا بردن شانس موفقیت شما تاثیرگذار باشد. از عواملی که بر روی میزان موفقیت این روش تاثیر دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه بارداری: خانم هایی که پیش از انجام عمل آی وی اف، سابقه بارداری موفق داشته اند، در این روش شانس موفقیت بیشتری دارند، درحالیکه اگر تجربه ی ناموفق آی وی اف داشته باشید، در دفعات بعدی نیز شانس موفقیت شما پایین خواهد آمد.
• کیفیت نطفه: در مواردی که نطفه ی منتقل شده رشد بیشتری داشته است، احتمال موفقیت در بارداری نیز بیشتر خواهد بود.
• سن مادر: بطور کلی بارداری و زایمان موفق در زنان با سنین پایین تر احتمال بیشتری دارد. هرچه سن زن بالاتر برود، احتمال ناموفق بودن بارداری نیز بیشتر می شود، تاجاییکه معمولا برای خانم ها با سن بیش از ۴۱ سال، بهتر است از تخمک های اهدایی استفاده شود، زیرا خانم ها در این سن ذخیره تخمدان خیلی کمی دارند.

تاثیر سبک زندگی در موفقیت عمل آی وی اف IVF

سبک زندگی و عادت های روزمره ی زوج، و بخصوص مادر، می تواند تاثیر زیادی در موفق بودن روش درمان آی وی اف داشته باشد. برای مثال عادت هایی مثل سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، مصرف زیاد کافئین، خوردن داروهای بدون نسخه، رژیم غذایی ناسالم و چاقی، می توانند بسیار تاثیر مخربی بر باروری داشته باشند.

احتمال موفقیت بارداری به روش آی وی اف IVF

شانس موفقیت در بارداری به روش آی وی اف به عوامل مختلفی وابسته است و همیشه یکسان نیست. برای نمونه عموما تخمک های جوان تر کیفیت بهتری دارند و شانس موفقیت آمیز بودن بارداری را بالاتر می برند.

بطور کلی می توان گفت درصد موفقیت بارداری از طریق آی وی اف IVF زیر ۵۰ درصد است و هرچه سن بالاتر برود این درصد کمتر خواهد شد. بطور حدودی می توان درصد موفقیت بارداری به روش آی وی اف را به شکل زیر تعریف کرد:

• زنان زیر ۳۵ سال : ۴۱ تا ۴۳ درصد
• زنان ۳۵ الی ۳۷ سال: ۳۳ تا ۳۶ درصد
• زنان ۳۸ الی ۴۰ سال: ۲۳ تا ۲۷ درصد
• زنان بالای ۴۰ سال: ۱۳ تا ۱۸ درصد

خانم ها از سن ۳۵ سالگی به بعد، هر سال بطور میانگین ۹ درصد قدرت باروری خود را از دست می دهند، به همین دلیل قدرت باروری در خانم ها از ۴۰ سالگی ببعد به مقدار قابل توجهی کم می شود. بعد از ۴۵ سالگی اعداد تخمک ها بسیار کم شده، و تخمک های باقیمانده هم اکثرا دچار اشکال ژنتیکی می باشند.

لازم است به این نکته هم توجه کنیم که درصورتیکه غربالگری های PGD و PGS، قبل از لانه گزینی جنین انجام شوند، کمک می کنند تا جنین هایی بدون نقص های کروموزومی به رحم مادر منتقل شوند، که هم خطر سقط جنین را کم می کند و هم احتمال موفق بودن آی وی اف IVF را تا ۱۰ درصد بالا می برد.

باتوجه به نکات گفته شده در بالا، خانم هایی که با توجه به بالا بودن سنشان، شانس بارداری موفق کمتری دارند، می توانند از تخمک های اهدایی استفاده کنند، که طبیعتا هرچه سن اهدا کننده پایین تر باشد، احتمال موفقیت روش آی وی اف نیز بالاتر خواهد رفت. علاوه بر این به خانم های زیر ۳۵ سال که فعلا قصد بچه دار شدن ندارند و می خواهند در چند سال بعد باردار شوند، توصیه میکنیم تخمک های خود را فریز کنند، تا با مشکل تخمک روبرو نشوند.