اقدامات اولیه درمان نازایی و ناباروری در زنان + دستورالعمل

اغلب اوقات زوج هایی که مشکل ناباروری دارند دچار سردرگمی و اضطراب می شوند و دقیقا نمی دانند از کجا باید شروع کنند. پیش از هرچیز لازم است که تعریف ناباروری را بدانید و بر آن اساس جلو بروید.

تعریف ناباروری

در علم پزشکی، ناباروری یک بیماری است و زوجین پس از یک سال تلاش منظم برای بارداری بدون استفاده از وسایل پیشگیری، درصورت عدم موفقیت، نابارور تشخیص داده می شوند و باید روند درمان را آغاز کنند. البته برای زوجهایی که سن بالاتر از ۳۵ سال دارند، لازم است که خیلی پیشتر از یک سال به متخصص مراجعه کنند.

مراحل اولیه برای اقدام به بارداری

قدم اول

پیش از اقدام برای بارداری به پزشک مراجعه نماید تا از مشکلات احتمالی پیش گیری کنید.در ابتدای مراجعه ی شما به پزشک متخصص زنان و زایمان، پزشک شما آزمایشات تصویری از شما درخواست خواهد کرد که به کمک آنها خیلی از مشکلات احتمالی شما تشخیص داده خواهند شد.علاوه بر این دانستن گروه خونی هریک از زوجین و دادن آزمایش آنتی بادی نیز تصویر کاملتری از مسیر باروری شما در اختیار پزشک قرار خواهد داد. در طول انجام آزمایش های تصویری، خیلی از بیماری های ژنتیک کشف شده و کنترل می شوند. مهم ترین عواملی که بر بارداری زوج اثر منفی می گذارند و حتما باید در ابتدای مسیر بارداری بررسی شوند را در ادامه مطرح می کنیم:

• بالا بودن سن زن (۳۵ و بالاتر)
• داشتن سابقه جراحی در نواحی لگن و یا شکم
• بیماری های زمینه ای مثل دیابت، فشار خون و …
• مصرف سیگار، تنباکو، کافئین، الکل و مواد مخدر

قدم دوم

اصلاح مشکلات مربوط به دوران قاعدگی. اگر سیکل عادت ماهانه ی شما هرگونه اشکالی دارد، اعم از نامنظم بودن، داشتن درد خیلی زیاد، خونریزی خیلی زیاد یا خیلی کم و… بهتر است هرچه سریع تر آن را درمان کنید. لازم نیست برای بارداری اقدام کنید و پس از ناموفق بودن به پزشک مراجعه کنید. بلکه ابتدا برای اصلاح سیکل قاعدگی خود به پزشک مراجعه نمایید و بعد برای بارداری اقدام کنید.

قدم سوم

اگر هیچ کدام از موارد ذکر شده در بالا برای شما وجود نداشت، می توانید اقدام به بارداری کنید و درصورتیکه با گذشت یک سال موفق به بارداری نشدید، دوباره به پزشک متخصص مراجعه نمایید. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، سن زن در باروری بسیار موثر است، بنابراین اگر سن خانم بالاتر از ۳۵ سال باشد، لازم است که با گذشت ۶ ماه به متخصص مراجعه کنید و برای انجام آزمایشات باروری اقدام نمایید.

قدم چهارم

حالا مسیر تشخیص علت و درمان ناباروری آغاز شده است. بطور کلی در این مسیر باید بررسی شود که اسپرم به اندازه کافی تولید می شود یا خیر (مرد) آیا روند تخمک گذاری بطور صحیح انجام می شود یا خیر (زن)، آیا این دو به درستی به هم رسیده و عمل لقاح اتفاق می افتد یا خیر، و در نهایت آیا رحم زن مکان مناسبی برای رشد جنین می باشد یا خیر. آزمایش های مختلفی وجود دارد که هریک از عوامل ذکر شده را بررسی میکند، از جمله:

• آنالیز مایع منی
• آزمایش ذخیره تخمدان ( اولتراسوند، تعداد فولیکول آنترال)
• ارزیابی حفره رحم (اولتراسوند با محلول سالین)
• آزمایش لوله های فالوپ
• هیستروسکوپی
• لاپاراسکوپی
• آزمایش اندوکرین غدد درون ریز (پروژسترون، تیروئید، پرولاکتین)

پس از انجام این آزمایش ها و گرفتن جواب می توان نتیجه گیری کرد که چه روش درمانی مفیدتر خواهد بود. روش های درمانی براساس هزینه، میزان موفقیت و یا میزان خطر متفاوت می باشند. با مشورت با پزشک متخصص می توانید روش درمانی مناسب با شرایط خود را انتخاب کنید.

اولین اقدامات درمانی برای ناباروری

با انجام آزمایشات درصد خیلی زیادی از ناباروری ها با درمان های بسیار ساده قابل درمان خواهند بود.

کاهش وزن

برای نمونه یکی از معمولی ترین راهکارها، کاهش وزن می باشد. کاهش وزن تاثیر بسیار زیادی در باروری و وضعیت تخمک گذاری زن خواهد داشت، چه بسا حتی با رسیدن به وزن ایده آل، ناهنجاری های سیکل قاعدگی نیز از بین رفته و منظم شود.

کنترل استرس

در بسیاری از کیس های ناباروی، کنترل استرس و قرار گرفتن زوج در وضعیت آرام و به دور از تنش و استرس بسیار به روند هورمون ها در مغز کمک کرده و می تواند روند بارداری را ممکن سازد.

درمان عفونت ها

 درمان عفونت ها هم تاثیر بسزایی در وضعیت دستگاه تناسلی خواهد داشت و ممکن است با درمان عفونت، مشکل ناباروری زوج حل بشود.

درمان های دارویی هورمونی

درمان های هورمونی بسیار ساده و کنترل هورمون ها می تواند روند بارداری را در مسیر درست قرار دهد. درمان های هورمونی میتواند اختلالات مربوط به تیروئید، هیپوفیز، پرولاکتین و یا آدرنال را کنترل و درمان کرده و در نتیجه منجر به درمان ناباروری بشود.

اقدامات ثانویه برای درمان بارداری

چنانچه اقدامات اولیه به درمان ناباروری منجر نشوند، و چنانچه به تشخیص پزشک ناباروری زوج، به مشکلات تخمدان مربوط بشود، توصیه می شود از ترکیبات محرک تخمدان ها برای تخمک گذاری استفاده شود.

این ترکیبات محرک بسیار متنوع هستند و باتوجه به میزان مشکل زوج تجویز می شوند. درواقع این محرک ها از داروهای خوراکی با دوز پایین، تا هورمون های تزریقی با دوز بالا موجود هستند و بنابر تشخیص پزشک مصرف می شوند.

با وجود اینکه ممکن است این روش های درمانی بنظر خیلی ساده بیایند، اما لازم است بدانید که هر درمانی اگر با بی توجهی انجام شود ممکن است مخاطره آمیز باشد، بنابراین لازم است که زوج با دقت و طبق دستورالعمل های مشخص ذکر شده توسط پزشک، روش های درمان را ادامه دهند تا مشکلی برای آنها پیش نیامده و نتیجه ی دلخواه را کسب کنند.

درصورت تجویز یا مصرف غیر اصولی این داروها ممکن است عواقب دیگری از جمله کیست های تخمدان در فرد ایجاد شود که نیاز به درمان مجزا داشته باشند.

می توان گفت در خیلی از موارد ناباروری، تا ۵۰ درصد موارد، با اقدامات گفته شده در بالا مشکل ناباروری حل شده و زوج ها موفق به بارداری می شوند. در سایر موارد این اقدامات ممکن است کافی نباشد، و نیاز به درمان های دیگری باشد. 

لازم به ذکر است بعضی از موارد ناباروری نیز در حین بررسی دلایل ناباروری، از هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی استفاده می شود که می تواند به درمان مشکل ناباروری بیانجامد. 

برای مثال در هیستروسکوپی اگر دلیل ناباروری وجود دیواره ی رحم تشخیص داده شود، می توان دیواره را برداشت، یا پولیپ یا فیبروم موجود در رحم را برداشت، حتی بعضی از چسبندگی ها هم ممکن است با هیستروسکوپی برطرف شوند. همینطور در لاپاراسکوپی هم می توان کیست های تخمدان را برداشت، که همین اقدامات می تواند منجر به بارداری شود.

در مواردی که ناباروری از طریق اقدامات ذکر شده درمان نشود، بنابر تشخیص پزشک اقدامات دیگری لحاظ می شود از جمله روش های آزمایشگاهی یا کمک باروری.