IUI چیست؟
IUI یکی از روشهای درمان ناباروری و به معنای تلقیح درون رحمی تخم میباشد. در این متد، با تزریق اسپرم به درون رحم، مشکل ناباروری زوجین از بین میرود. زیرا با افزایش شانس برخورد تخمک و اسپرم با یکدیگر درون رحم، میتوان درصد موفقیت در بارداری را افزایش داد. با اینکه روش IUI قبل از روش IVF کشف شده است! اما از آنجایی که روش آی یو آی نسبت به سایر روشهای لقاح مصنوعی مانند IVF، کم هزینهتر و در اصطلاح پزشکی روشی با تهاجم کمتر است، بیشتر از سایر روشها مورد توجه زوجین قرار گرفته میگیرد.
برای درمان ناباروری از طریق IUI، ابتدا اسپرم مرد را جمع میکنند و سپس با استفاده از ابزارآلات مخصوصی، این اسپرمها را به درون رحم زن تزریق میکنند. هرچند این روش، به این آسانی که توضیح دادیم نیست. اما زنان بسیاری از این طریق توانستهاند باردار شوند. میتوانید بدون هیچ محدودیت سنی از این روش استفاده کنید. پیشنهاد میشود تا زوجین در صورت تمایل به باروری، در صورت وجود مشکلات زیر، از این روش استفاده کنند. این مشکلات عبارتند از:
- کم بودن تعداد و حتی تحرک اسپرمها.
- وجود اسپرمهای غیر طبیعی.
- کم بودن میزان مایع منی.
- وجود آنتیبادیهای ضد اسپرم در مایع منی.
- وجود ترشحات کشندهی اسپرم در دهانه رحم.
- کم بودن یا غلیظ بودن مخاط دهانه رحم(موکوس سرویکس).
- آندومتریوز خفیف یا متوسط.
- وجود مشکلات انزال در آقایون، مانند عدم توانایی انزال درون واژن، مشکلات ساختمانی در آلت تناسلی، ناتوانی در ایجاد یا حفظ حالت نعوظ، انزال پسرونده، فلج بودن اندام تحتانی آقایون و ...
- وجود مشکلات تخمکگذاری.
- انقباضات غیرارادی عضلات واژن(واژینیسم).
- ناباروری به علت عوامل ناشناخته.
- مشکلات ایمونولوژیک گردنهی رحم.
- ایدز، هپاتیت و سایر بیماریهای جنسی.
- کم بودن دفعات رابطه جنسی.
مزایای روش آی یو آی
همانگونه که پیشتر نیز به آن اشاره کردیم، باروری از طریق IUI دارای محبوبیتهایی در میان زوجین است. درست است که این روش، همانند هر روش درمانی دیگری، کاستیهای خود را دارد! اما مزیتهای فراوان آن، بسیار جالب میباشند. مزیتهایی که سبب شده است حتی با وجود کشف روشهای جدید، این روش همچنان تداوم داشته باشد و یکی از کاربردیترین روشهای بارداری به حساب بیاید. از جمله مزایای قابل توجه این روش عبارتند از:
- میزان درد و ناراحتی در زمان انجام این روش برای زنان، بسیار بسیار ناچیز است.
- به علت آسان بودن مراحل، از جمله مراحل درمانی آی یو آی، شما میتوانید به منزل برگردید و نیازی به بستری شدن نیست. به همین علت پس از انجام عمل نیازی به مراقبتهای بیمارستانی ندارید.
- به علت سرپایی بودن عمل، نیازی به مراقبتهای ویژهی پزشکی و یا استراحتهای طولانی مدت نیست. به همین علت پس از مرخص شدن، میتوانید به راحتی زندگی روزمرهی خود را از سر بگیرید و به کارهای عادی خود بپردازید.
- احتمال موفقیت و رسیدن به نتیجهی مطلوب در این روش درمانی بسیار بالاست.
- تمامی مراحل عمل به صورت کنترل شده و تحت نظارت پزشک متخصص انجام میشود. به همین علت میتوانید بدون هیچ نگرانی، خود را به پزشک معالج بسپارید و مراحل را دنبال نمایید.
معایب روش آی یو آی
مانند هر روش دیگری، عمل تلقیح داخل رحمی نیز در عین ایمن و کم خطر بودن، عوارضی را نیز به دنبال دارد. هر چند که میزان خطر این عوارض کم است، اما میبایست نسبت به آنها آگاهی داشته باشید. خطرات احتمالی پس از انجام این عمل عبارتند از:
- ایجاد عفونت به علت ورود اسپرمهای آلوده و یا وسایل انجام عمل IUI که به درستی استریل نشدهاند.
- لکه بینی جزئی واژن طی فرآیند قرار دادن کاتتر در رحم(البته تاثیری بر روی شانس بارداری نخواهد داشت).
- درد شکمی به علت ایجاد جراحت احتمالی توسط کاتتر.
- حاملگی چند قلویی(دوقلو، سه قلو و یا بیشتر)، که خود خطرات بیشتری نسبت به بارداری یک جنین(مانند زایمان زودرس نوزادان، کم وزن بودن نوزادان هنگام تولد و ... ) را در پی دارد. البته میتوان احتمال چند قلو شدن را با مصرف داروهای تحریککنندهی تخمکگذاری کنترل کرد.
- بخشی از مایع منی دارای مواد منقبضکننده عضلانی است، اگر مایع منی به درستی و با دقت شست و شو نشود و سپس وارد رحم گردد، میتواند باعث بروز دردهای شکمی، انقباضات شدید رحمی و بیهوشی خانم شود.
- ایجاد برخی علائم در بعضی افراد، در پی مصرف داروهای باروری برای IUI ! که از جملهی آنها میتوان به سرگیجه یا سبکی سر، افزایش ناگهانی وزن، تنگی نفس، تهوع و استفراغ، درد شدید شکم یا لگن و افزایش ناگهانی سایز شکم اشاره کرد.
- احتمال ایجاد سندرم تحریک بیش از حد تخمدانها در بعضی خانمها پس از مصرف داروهای گنادوتروپین برای عمل.
مراحل IUI
در ابتدا پزشک با تجویز داروهای خاصی تخمکگذاری در تخمدانها را تحریک میکند. از این طریق تعداد تخمکهای آزاد شده در سیکل قاعدگیِ مورد نظر، به دو یا چهار تخمک افزایش پیدا میکند. این داروها در دوز مناسب و در زمان مشخصی توسط بیمار مصرف میشوند. پس از مصرف این داروها، تخمکگذاریِ تخمدانها توسط سونوگرافی ترانس واژینال و مشاهدهی فولیکولها، مورد بررسی قرار میگیرد. پس از اینکه پزشک از طبیعی بودن وضعیت شما اطمینان حاصل کرد، داروی کمک باروری (HCG)را به مادر تزریق میکنند تا تخمکگذاری تحریک شود. ۳۶ تا ۴۸ ساعت بعد از تزریق HCG ، پزشک عمل IUI را آغاز میکند.
همزمان با انجام این مراحل آی یو آی در زن و تعیین زمان دقیق عمل، مرد میبایست از ۲ تا ۵ روز قبل از عمل، پرهیزات خاصی را رعایت نماید. سپس در صبح روز عمل، نمونهی اسپرم خود را به آزمایشگاه ارائه دهد. البته این نمونه برای اطمینان از تازه بودن، حتی الامکان در محل آزمایشگاه گرفته میشود(درون ویال استریل یا نوعی کاندوم مخصوص). بعد از آن، نمونهی اسپرمها را با روشهای شست و شو با مواد خاصی از مایع منی جدا میکنند تا برای تزریق به رحم آماده شوند. در نهایت، اسپرمهای شسته شده، به کمک یک لولهی باریک پلاستیکی به نام کاتتر(Catheter) به درون واژن و رحم تزریق میشوند.
بعد از انجام عمل IUI نیازی نیست که شما را بستری کنند. اما برای اثربخشی بیشتر، پزشک ۳۰ تا ۶۰ دقیقه از شما میخواهد تا را روی تخت، بیحرکت دراز بکشید. در بعضی مواقع، با توجه به صلاحدید پزشک، عمل IUI را دو بار و با فاصلهی یک روزه انجام میدهند. دو هفته بعد از عمل نیز با انجام آزمایش تست بارداری نتیجهی عمل مشخص میشود.
مراقبتهای قبل از انجام IUI
برای نظارت دقیق بر تخمکگذاری برای عمل IUI ، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا در خانه از کیتهای پیشبینی تخمکگذاری ادرار استفاده کنید تا هورمون لوتئینیزه کننده(LH) را تیتر کنند. البته شما میبایست نکات دیگری را نیز مورد توجه قرار دهید. خانمها میبایست داروهای خود را به صورت منظم، طبق تجویز پزشک مصرف نمایند. در طی دوران مصرف داروها ۲ تا ۴ نوبت سونوگرافی انجام دهید تا میزان پاسخدهی تخمدانها بررسی شود. شب قبل از عمل حمام کنید و نزدیکی نداشته باشید. از آرایش صورت و همچنین لاک ناخن پرهیز کنید تا از ورود مواد خطرناک موجود در لوازم آرایشی و تاثیر در روند عمل جلوگیری کنید. شب قبل از عمل سوپ بخورید و تا ۱۲ساعت پس از آن، حتی آب هم نخورید.
آقایون دو تا هفت روز قبل از نمونهگیری مایع منی، نباید نزدیکی داشته باشند. شب قبل از نمونهگیری حمام کنید و لباس زیر تمیز بپوشید. در زمان نمونهگیری برای سهولت از مواد نرم کننده، ژل، صابون، آب دهان یا هیچ چیز دیگری استفاده نکنید.
البته برای آماده کردن بدن برای انجام عمل IUI، زوجین میبایست رژیم غذایی مناسبی را رعایت کنید. با فعالیتهای ورزشی منظم، به وزن مناسبی برسید. استفاده از دخانیات و الکل را ترک نمایید. مصرف کافئین را کاهش دهید. از استرس و اضطراب بپرهیزید. در معرض مواد شیمیایی یا پرتوهای مضر قرار نگیرید. با آب داغ حمام نکنید(مخصوصا آقایون). لباس تنگ و دارای الیاف پلیاستر استفاده نکنید. بدون تجویز پزشک و خودسرانه، برای درمان سایر بیماریها(حتی آنفلوآنزا) هیچ دارویی مصرف نکنید.
مراقبتهای بعد از انجام آی یو آی
همانطور که پیش از انجام عمل لقاح درون رحمی میبایست مراقبتهای ویژهای انجام دهید، پس از انجام عمل نیز باید مراقبتهای خاصی را دنبال نمایید. حتما ۲ هفته بعد از انجام عمل، تست حاملگی(βHCG ) را از طریق آزمایش خون انجام دهید تا از باردار بودن خود اطمینان حاصل کنید. اگر جواب تست بارداری در آزمایش خون شما مثبت بود، پس از ۴۸ ساعت، مجددا آزمایش خون را تجدید کنید! تا از درست بودن جواب آزمایش مطمئن شوید. همچنین پزشک بتواند روند افزایش هورمون بارداری را به درستی تشخیص دهد. از آنجایی که اسپرمها به واسطهی کاتتر وارد رحم میشوند، نیازی به طاق باز خوابیدن بعد از عمل نیست.
در مواردی مشاهده شده است که پزشک مصرف شیاف سیکلوژسترون ۴۰۰ میلیگرم را تا دو هفته پس از انجام عمل(روزی یک عدد به صورت رکتال یا واژینال) تجویز کرده است. البته خودسرانه نباید این دارو را مصرف نمایید، و مجددا تاکید میکنیم که به دانش و تجربهی پزشک خود اطمینان کنید و با مشورت وی دارو مصرف نمایید. از آنجایی که تا چندین ساعت پس از انتقال اسپرم به رحم، تخمدانها هنوز بزرگتر از اندازهی همیشگی خود هستند، بهتر است از انجام فعالیتهای شدید خودداری کنید. در صورت مثبت بودن نتیجه تست بارداری، دو تا سه هفته بعد از دریافت جواب آزمایشِ خون، جهت انجام سونوگرافی اولیه به پزشک مراجعه کنید و دوره بارداری خود را تحت نظارت پزشک متخصص طی کنید.
هزینهی انجام باروری به روش IUI توسط پزشک
یکی از نکات مهمی که بسیاری از زوجین در هنگام مراجعه به پزشک و انجام روشهای باروری به آن توجه میکنند، هزینهی روش مورد نظر است. روشهای باروری نوین به علت استفاده از ابزارهای مخصوص و نیروی کار مجربی که با استفاده از جدیدترین علوم، سبب باروری زوجین میشوند، روشهای پرهزینهای هستند. زیرا که بخش مهم و تاثیرگذاری بر درصد موفقیت این گونه عملها، وجود کادر متخصص و تجهیزات پیشرفته و به روز میباشد. پزشکان دلسوز، پرسنل صبور، وجود امکانات پیشرفته در بخش جنینشناسی، جدیدترین ابزارآلات در بخش اتاق عمل IUI، سیستم مدیریت هوشمند ساختمان، جدیدترین دستگاههای تهویه و ... از جملهی این عوامل میباشند. انتخاب بهترین مرکز ناباروری، شانس موفقیت عمل را به میزان زیادی تحت تاثیر قرار میدهد. اما بدون در نظر گرفتن این عوامل، در میان تمامی روشهای باروری، هزینهی روش آی یو آی نسبت به سایر روشهایی که به باروری زوجین کمک میکنند مانند IVF، ICSI و ... مقرون به صرفهتر است.
هر چند که هزینهی انجام اینگونه عملها از طرف وزارت بهداشت و درمان تعیین میشود. اما هزینهی انجام عمل IUI در مراکز درمانی و کلینیکهای مختلف، متفاوت است. از آنجایی که قیمت مواد مورد استفاده در این مراکز درمانی وابستگی شدیدی به تغییرات نرخ دارو در بازار ایران دارد، بیان نرخ دقیق برای این عمل، امری دشوار است. حتی هر کلینیک با توجه به سابقهی کاری پزشک معالج و پرسنل خود، نرخ متفاوتی را در نظر میگیرد. اما در هر حالت، شما عزیزان میتوانید پیش از مراجعه به هر یک از این مراکز درمانی و کلینیکهای فوق تخصصی، از طریق تماس مستقیم، از هزینههای مربوط به انجام عمل، بیمههای طرف قرداد و خدمات ارائه شده توسط موسسه آگاهی پیدا کنید.
درصد موفقیت IUI
درصد موفقیت لقاح درون رحمی به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. برخی فاکتورها میتوانند درصد موفقیت این عمل را ۱۰ تا ۸۰% در هر سیکل، تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، تعداد و کیفیت اسپرمها، بیماریهای خانمها، سن و شرایط فیزیولوژیکی بدن خانم، استفاده از گنادوتروپین بجای کلومید و ... از جمله این عوامل هستند. اما تاثیر سن خانمها بسیار چشمگیر است! تا آنجایی که نتایج تحقیقات اخیر بیان میکنند که سن خانمها به صورت زیر میتواند شانس موفقیت این عمل را تحت تاثیر قرار دهد:
- زنان بین ۲۰ تا ۳۰ سال: نرخ بارداری ۱۷.۶%، نرخ زایمان ۱۳% .
- زنان بین ۳۱ تا ۳۵ سال: نرخ بارداری ۱۳.۳%، نرخ زایمان ۱۰% .
- زنان بین ۳۶ تا ۳۸ سال: نرخ بارداری ۱۳.۴%، نرخ زایمان ۹% .
- زنان بین ۳۹ تا ۴۰ سال: نرخ بارداری ۱۰.۶%، نرخ زایمان ۱۷% .
- زنان بالاتر از ۴۰ سال: نرخ بارداری ۵.۴%، نرخ زایمان ۳% .
البته میزان موفقیت هر زوج را در بیشتر از یک چرخه نیز مورد مطالعه و بررسی قرار دادهاند و به نتایج زیر دست پیدا کردهاند:
- مشکلات دهانه رحم، ۵۵.۶% .
- عدم تخمکگذاری، ۴۷.۴% .
- ناباروری مردانه، ۴۱.۷% .
- الیگواسپرمی(کم بودن تعداد اسپرمها)، ۳۷.۶% .
- ناباروری غیرقابل توضیح، ۳۵.۱% .
- آستنواسپرمی(کمتحرکی اسپرمها)، ۱۳.۴% .
- آندومتریوز، ۱۰.۷% .
شاید این سوال پیش بیاید که تا چند بار میتوان عمل IUI را انجام داد؟ توجه داشته باشید که سن خانم، تعداد فولیکولها در سونوگرافی، کیفیت اسپرم و مدت ناباروری از جمله عوامل تعیین کننده هستند. در صورتی که هیچ مشکلی وجود نداشته باشد، میتوان این عمل را تا ۱۲-۶ سیکل هم انجام داد. حتی گاهی در یک سیکل، پزشک دو بار این عمل را انجام میدهد. البته این مورد به علت وجود مشکلات مردانه اتفاق میافتد.
تعیین جنسیت با روش باروری درون رحمی
یکی از نکات جالب در رابطه با روشIUI، امکان تعیین جنسیت جنین به کمک این روش است. در روش تعیین جنسیت با کمک لقاح درون رحمی، با استفاده از جداسازی اسپرم در آزمایشگاه میتوان به صورت کلی، جنسیت جنین را پیشبینی کرد. زمانی که در آزمایشگاه، مایع منی حاوی اسپرم را برای انجام لقاح درون رحم آماده میکنند، میبایست اسپرمها را در محیطهای خاص و با تکنیکهای مشخصی شست و شو دهند. اسپرم دارای کروموزوم X(برای ایجاد جنینی با جنسیت دختر) تحرک کمتری نسبت به اسپرمهای دارای کروموزوم Y(برای ایجاد جنینی با جنسیت پسر ) دارند. بر این اساس، میتوان با جداسازی نسبی آنها از هم، جنسیت جنین را به صورت تقریبی پیشبینی کرد. حتی میتوان یک گام فراتر گذاشت و نه تنها جنسیت جنین را پیشبینی کرد، بلکه جنسیت دلخواه را به وجود آورد. یعنی اگر والدین جنسیت خاصی را مد نظر دارند، میتوان به کمک این روش غربالگری، جنینی با جنسیت دلخواه والدین ایجاد کرد.
مزیت این نوع تعیین جنسیت؛ راحتتر بودن، کمهزینه و کمخطر بودن آن نسبت به سایر روشهای باروری مصنوعی است. از آنجایی که تعیین جنسیت از این طریق به صورت سرپایی انجام میشود، اگر بارداری رخ ندهد، میتوانید آن را به دفعات دلخواه تکرار کنید. تعیین جنسیت با استفاده از این روش بسیار سریع انجام میگیرد. حتی خطراتی که در سایر روشهای تعیین جنسیت، متوجه مادر و جنین میباشند نیز در این روش وجود ندارد. از این رو، یکی از بهترین روشهای تعیین جنسیت جنین، استفاده از این روش میباشد. شما عزیزان میتوانید با کمک این روش، احتمال وقوع هر خطر جزئی را نیز به حداقل میزان خود برسانید. علاوه بر آن، با دانستن جنسیت جنین، از یک بارداری ایمن و بیخطر لذت ببرید.
توصیههای لازم برای افزایش موفقیت عملِ لقاح درون رحمی اسپرم
استفاده از روش آی یو آی معمولا در زمانی که ناباروری در آقایون خفیف تا متوسط است، نتیجهی بهتر خواهد داد. اما زمانی که مشکل ناباروری مرد شدید است، بهتر است که به جای استفاده از لقاح درون رحمی، از روش IVF استفاده کنید. در صورت استفاده از اسپرمهای اهدایی که در بانکهای ژنتیک وجود دارند، استفاده از هر دو روش، آنچنان تفاوتی ندارد. به شرط آنکه ناباروری خانم خفیف باشد و یا اینکه اصلا دچار ناباروری نباشد!
در این میان یک سری توصیههای عمومی وجود دارد تا موفقیت این روش را افزایش دهند. به عنوان مثال:
- انجام مقاربت جنسی تا حداکثر ۴۸ ساعت بعد از IUI، احتمال باروری شما را افزایش خواهد داد. البته نباید طی انجام عمل، خونریزی یا لکه بینی اتفاق بیفتد.
- اگر با تجویز پزشک معالج خود، پس از انجام IUI از داروهای شیاف مانندی که پیشتر به آنها اشاره کردیم، استفاده میکنید، اکیدا از شنا کردن پس از IUI خودداری کنید.
- مصرف مکملهای بارداری مثل مواد معدنی و یا ویتامینها را به روز بعد از عمل موکول کنید.
- داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش، و سایر نکاتی که پیشتر به آنها اشاره کردیم، موفقیت باروری را در شما افزایش میدهد.
- رژیم غذایی سالم، میبایست سرشار از آنتی اکسیدان، انواع ویتامینها، مواد معدنی و سایر مورد نیاز بدن باشند. همچنین توجه داشته باشید که برخی از مواد غذایی با اینکه دارای فلزات سنگین یا عوامل پرخطر نیستند، اما به صورت ذاتی، توانایی باروری شما را کاهش میدهند. از این رو در صورت امکان با یک پزشک تغذیه یا پزشک طب سنتی مشورت نمایید.
- استعمال دخانیات به علت ایجاد اختلال و تغییر شکل در سلولهای جنسی، ایجاد اختلالات نعوظی و همچنین تخریب DNA، مشکلات جدی برای جنین شما به وجود میآورد.
تفاوت روش IUI ، IVF و ICSI در چیست؟
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، بجز روش IUI روشهای دیگری نیز برای باروری زوجین وجود دارد. از جملهی این روشها میتوان به IVF و ICSI اشاره کرد که کاربرد وسیعی نیز دارند. این روشها با توجه به ویژگیهای انحصاری که دارند، کاربردهای متفاوتی نیز خواهند داشت. اولین تفاوتی که حتی از نام آنها پیداست، محل و نحوهی لقاح اسپرم و تخمک است. در روش IUI(تلقیح درون رحمی) اسپرم به درون رحم تزریق میشود و لقاح درون رحم مادر صورت میگیرد. در روش IVF(لقاح خارج رحمی و درون محیط آزمایشگاه)، اسپرم و تخمک درون یک ظرف مخصوص در محیط آزمایشگاه، با یکدیگر لقاح داده میشوند و سپس تخمِ حاصل، به درون رحم تزریق میشود. اما در روش ICSI(تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم)، اسپرم در محیط آزمایشگاه به درون تخمک تزریق میشود.
این روشها به ترتیبی که توضیح داده شدند دارای تقدم و تاخیر هستند. هزینهی انجام این روشها به ترتیب در IUI ، کمتر از IVF و همچنین در IVF، کمتر از ICSI میباشد. این روشها به دلیل تخصصی بودن، احتمال خطای کمتر و دقت کار بیشتری دارند. اما هر چه روش جدیدتر باشد، هزینهها نیز بیشتر است. به گونهای که هزینهی انجام عمل آی یو آی تقریبا یک چهارم روش آی وی اف است. اما امکان خطا در روش آی وی اف حتی در سنین بالا، بسیار کمتر است. از جمله مزایایی که روشهای IVF و ICSI نسبت به روش IUI دارند، امکان منجمد کردن جنینها برای دفعات بعدی بارداری است. حتی با کمک این روشها، جنین بهتری برای لانهگزینی(تزریق تخم لقاح یافته به دیوارهی رحم) درون رحم انتخاب میشود. اما به علت گران بودن این روشها، بهتر است با توجه به شرایط فیزیکی زوجین، مناسبترین راه را انتخاب کرد، نه گرانترین راه را!
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در کمترین زمان ممکن با شما تماس خواهند گرفت.
افزودن دیدگاه جدید