روش های درمانی اندومتریوز + لیست قرص ها و آمپول ها

آیا شما با روش های درمانی اندومتریوز آشنایی دارید؟ اندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت های جدار رحم از محدوده رشد خود خارج شده اند. این بافت ها در مناطق دیگر مانند تخمدان ها، لوله های رحمی یا لوله های فالوپ، کف لگن، اطراف روده و مثانه مشاهده می شوند. ما در این محتوا می خواهیم شما را با روش های درمانی اندومتریوز آشنا کنیم.

 اندومتریوز نوعی بیماری التهابی است که  ممکن است به علت ضعف سیستم ایمنی در خانم ها ایجاد شود.  یکی دیگر از علت های ایجاد کننده این بیماری ممکن است به دلیل استرس بیش از حد باشد زیرا در گذشته این بیماری در مشاغل پراسترس بیشتر مشاهده می شد. امروزه  شیوع این اختلال بین همه اقشار مردم دیده می شود که علت اصلی آن سبک زندگی ناسالم می باشد.  آلودگی هوا و استفاده از رژیم غذایی فست فودی در بروز این بیماری بی تاثیر نمی باشد.

 زمانی که بافت های داخل رحم نابجا رشد می کنند، موجب ایجاد التهاب، خونریزی و چسبندگی در داخل لگن می شوند، علاوه بر این موجب بروز کیست های شکلاتی شده که به صورت مکرر در داخل تخمدان ایجاد می شوند. نشانه اصلی وجود این مشکل در بدن خانم ها، وجود درد شدید در لگن می باشد که به دلیل التهاب و کششی است که روی اعصاب و بافت ها ایجاد می شود. این دردها در دختران جوان و خانم های جوان تر با شدت بیشتری بروز می کند و ممکن است موجب ناباروری شود. در زمان عادت ماهیانه، میزان درد بیشتر هم می شود. خانم هایی که در طول دوره پریودی درگیر کرامپ های  دوران قاعدگی هستند، اذعان می کنند که درد ناشی از این اختلال از کرامپ های دوران قاعدگی هم شدید تر می باشد.

احساس درد در هنگام مقاربت جنسی هم آزار دهنده است، به همین دلیل در روابط زناشویی و داشتن یک زندگی شاد تاثیر منفی می گذارد.  تقریبا ۳۰ تا ۴۰ درصد خانم های مبتلا به اختلال اندومتریوز دچار ناباروری می شوند که خوشبختانه به کمک هورمون تراپی، دارودرمانی و لاپاراسکوپی امکان پذیر است. احتمال ابتلا به اندومتریوز در تمامی خانم ها از شروع اولین عادت ماهیانه تا دوران یائسگی وجود دارد. با توجه به وضعیت جسمانی فرد می تواند که اندومتریوز همراه با درد باشد یا خیر.  

یکی از روش های درمانی اندومتریوز ورزش کردن می باشد. با انجام ورزش های منظم در هر روز مانند پیاده روی به مدت یک ساعت به بهبود علائم اندومتریوز کمک کنید. یکی دیگر از روش های درمانی اندومتریوز کمک گرفتن از فیزیوتراپی می باشد، با انجام فیزیوتراپی عضلات درگیر بازسازی شده و توان قبلی خود را به دست می آورند. برای بهبود علائم اندومتریوز انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط مناسب است. ورزش هایی مثل شنا، یوگا و پیاده روی سبک در بهبود این بیماری موثر می باشند.

علائم ابتلا به اختلال اندومتریوز

• درد شدید در زمان قاعدگی
• افزایش خونریزی در طول دوره پریودی
• احساس دردهای شدید در لگن و شکم
• وجود التهابات شدید در بدن
• وجود درد در کمر
• تشدید درد میگرن در طول دوره عادت ماهیانه
• افزایش حرکات روده و احساس درد 
• تشدید علائم حساسیت در زمان قاعدگی
• وجود خونریزی در بین دو دوره پریودی
• اسهال، حالت تهوع و استفراغ

نظریه های مختلف در مورد تشکیل اندومتریوز

• به علت برگشت خون قاعدگی از لوله های رحم به درون حفره شکمی و لگن
• وجود سلول های چند پتانسیلی در داخل لگن که به شکل  بافت اندومتر  در می آیند.
• کاشته شدن قسمتی از بافت اندومتر  در جای دیگر به وسیله انجام جراحی هایی مانند سزارین، زایمان طبیعی و جراحی شکم
• اختلال در سیستم ایمنی بدن خانم ها که موجب رشد بافت اندومتر در نواحی دیگر می شود.

خطر ابتلا به اندومتریوز در چه کسانی بیشتر است؟

• کسانی که هنوز تجربه بارداری یا زایمان را نداشته اند.
• کسانی که بلوغ زودرس داشته اند.
• کسانی که در اقوام درجه یک سابقه ابتلا به اندومتریوز را داشته اند. این احتمال وجود دارد که  اندومتریوز در نتیجه دخالت ژن به وجود می آید و این بیماری ارثی می باشد.
• کسانی که دچار کمبود وزن هستند.
• سیکل عادت ماهیانه آنها کوتاه و زودرس می باشد.
• کسانی که به مشکلات مادرزادی در ساختار رحم دچار هستند.
• کسانی که از دخانیات، مواد مخدر و مشروبات الکلی استفاده می کنند.
• ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
• یائسه شدن دیر هنگام
• قرار گرفتن در معرض استروژن زیاد: استروژن هورمونی است که در تنظیم چرخه باروری در خانم ها وجود دارد. افزایش میزان تولید این هورمون در رشد بافت اندومتریوز نقش دارد. 

راه های تشخیص اندومتریوز

• انجام معاینات فیزیکی و گرفتن شرح حال بیمار
• انجام سونوگرافی:  در این روش پزشک می تواند با عکس برداری از داخل بدن موقعیت پیشرفت بیماری اندومتریوز را تشخیص دهد.در سونوگرافی به وسیله امواج صوتی تصویر گرفته می شود.
• انجام آزمایش خون: در حال حاضر مارکرهایی کشف شده اند که این مارکرها در پاسخ به بافت اندومتریوز ایجاد می شوند. با اندازه گیری این مارکر ها در ادرار یا خون می توان وجود بیماری را تشخیص داد.
• انجام ام آر آی: در این روش با کمک امواج رادیویی و مغناطیسی تصویر از موقعیت اندومتریوز  گرفته می شود.
• انجام لاپاراسکوپی: در این روش با کمک گاز بدون خطر برای بدن، داخل شکم باد می شود و به وسیله ابزاری به نام لاپاراسکوپ، تمام دستگاه تناسلی، روده ها و سایر قسمت ها بررسی می شود تا وجود اندومتریوز یا نشانه های آن مشاهده شود. با انجام بیوپسی می توان وجود اندومتریوز را اثبات کرد. 

روش های درمانی اندومتریوز

هر فرد بعد از احساس کسالت و بیماری به پزشک مراجعه می کند تا بیماری خود را درمان کند و علائم آزاردهنده بیماری را بهبود ببخشد. اما متاسفانه درمان قطعی جهت درمان اندومتریوز وجود ندارد و روش های درمانی اندومتریوز برای کاهش دردهای این اختلال و رفع موقتی بیماری موثر می باشد. روش های درمانی اندومتریوز به طور کلی به دو شکل صورت می گیرد: استفاده از دارو و جراحی. بیشترین موارد استفاده از روش های درمانی اندومتریوز به شرح زیر است:

• استفاده از دارو: تجویز داروهای مسکن جهت درمان دردها و جلوگیری از بروز دردهای شدید می تواند در تحمل دردهای اندومتریوز موثر باشد وگرنه اقدامی جهت درمان صورت نمی گیرد.
• استفاده از هورمون تراپی: با هورمون تراپی مانند دارودرمانی دردها کم می شود.  در این اختلال افزایش و یا کاهش هورمون های زنانه موجب ضخامت بافت اندومتر می شود که باعث ایجاد خونریزی و درد می شود. هورمون تراپی به کاهش رشد اندومتر کمک می کند.
• انجام عمل جراحی: جهت افزایش احتمال بارداری،  بافت اندومتریوز  به وسیله انجام عمل جراحی برداشته می شود، باید دقت کرد که در حین انجام عمل جراحی،  رحم و تخمدان ها سالم بمانند.
• لاپاراسکوپی یکی دیگر از روش های درمانی اندومتریوز است  که در طی آن دو برش کوچک در پایین شکم ایجاد می شود. در این روش جهت حذف بافت های اندومتر خارج شده از گرمای زیاد استفاده می شود. عروق خونی به هم گره خورده و سوزانده می شوند. منظور از انجام این روش درمان، آسیب ندیدن بافت های سالم می باشد.  بعد از انجام لاپاراسکوپی لازم نیست که در بیمارستان بستری شوید. 
• روش های کمک باروری برای قرار گرفتن در روش های درمانی اندومتریوز مناسب می باشند.
• انجام عمل جراحی لاپاراتومی: این روش در میان روش های درمانی اندومتریوز هنگامی انجام می شود که مورد خیلی شدید باشد. دوره احیا پس از انجام لاپاراتومی طولانی می باشد و حدود دو ماه طول می کشد.  در این روش که به آن هیسترکتومی می گویند بافت اندومتریوز و خود رحم برداشته می شود. در این روش ممکن است تخمدان نیز برداشته شود. بعد از انجام این عمل فرد دیگر باردار نمی شود زیرا به این وسیله رحم و دهانه آن به طور کامل برداشته می شود. 
• اگر درد در فرد خیلی شدید باشد، ممکن است به تجویز پزشک اعصاب ناحیه لگن قطع شوند تا میزان درد کم شود. این جراحی در طی لاپاراسکوپی و لاپاراتومی امکان پذیر است. این اعمال جراحی برگشت پذیر نیستند و قبل از انجام  عمل، باید  جزئیات به درستی بررسی شود.

استفاده از داروهای اندومتریوز یکی از روش های درمانی اندومتریوز

مصرف دارو برای رفع این بیماری شامل مصرف داروهای هورمونی و مسکن ها می باشد. این داروها بیشتر در زمان های پریودهای دردناک و دردهای شدید لگنی تجویز می شوند.

• داروهای مسکن ضد التهابی ایبوپروفن موجب تسکین درد اندومتریوز می شوند. 
• داروهای هورمونی مثل آنالوگ های هورمون آزادکننده گنادوتروپین می توانند درد را تسکین دهند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. درمان هورمونی با کنترل تغییرات هورمونی ماهانه  در بدن خانم ها از پیشرفت بیماری جلوگیری می کند.
• استفاده از داروهای ضد درد قوی مثل شبه مخدرها: مصرف زیاد این داروها، اعتیاد آور است به همین دلیل با نسخه پزشک مجاز به استفاده هستید. بهترین دارو برای درمان اندومتریوز، اوریلی زا می باشد که پزشک آن را برای کم کردن درد در هنگام برقراری رابطه جنسی و دردهای بین قاعدگی ها تجویز می کند.

درمان اندومتریوز با امپول

آمپول پروژسترون و اندومتریوز موثر در روش های درمانی اندومتریوز: تزریق مدروکسی پروژسترون باعث توقف رشد اندومتریوز می شود. همچنین در بهبود درد و علائم دیگر این اختلال موثر می باشد.  لازم به ذکر است تزریق این دارو ممکن است باعث افزایش وزن و احتمال بروز بیماری افسردگی شود. همچنین  عوارض جانبی مصرف پروژسترون شامل نفخ، سردرد، سرگیجه، افسردگی، کج خلقی، خونریزی نا منظم، بروز آکنه، بی حالی و حالت تهوع  می باشد.

آمپول دیفرلین درمان اندومتریوز یکی از روش های درمانی اندومتریوز: این آمپول جهت درمان سرطان پروستات پیشرفته استفاده می شود. اما این آمپول درمان قطعی  بیماری نیست و فقط برای جلوگیری از  پیشرفت بیماری استفاده می شود.  موارد استفاده دیگر این آمپول می توان به  درمان اندومتریوز، بلوغ زودرس، از بین بردن کیست های تخمدان و درمان نازایی خانم ها اشاره کرد. این آمپول با کنترل هورمون تستوسترون  از پیشرفت سرطان پروستات و با کنترل هورمون استروژن از پیشرفت اندومتریوز جلوگیری می کند. 

آمپول دکاپپتیل یکی از روش های درمانی اندومتریوز: این امپول مانند امپول دیفرلین از یک ماده شیمیایی ساخته می شود. این آمپول بعد از انجام لاپاراسکوپی مورد استفاده قرار می گیرد.  با تزریق این آمپول ها عادت ماهانه به طور موقت قطع می شود و یائسگی کاذب به وجود می آید که کمی آزاردهنده است.

امپول درمانی اندومتریوز: ضد هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یکی دیگر از روش های درمانی اندومتریوز می باشد. این دارو جهت انسداد تولید و ترشح برخی از هورمون ها موثر است که قاعدگی را متوقف کرده و در نتیجه از رشد و پیشرفت اندومتریوز جلوگیری می کند. این دارو را می توان به شکل اسپری بینی یا تزریق یک ماه و یا تزریق سه ماه یکبار استفاده کرد.  بسیاری از پزشکان اعتقاد دارند که دوره درمان با این دارو حداقل شش ماه طول بکشد. پس از این دوره بیمار از حالت یائسه بودن در آید و دوره پریودی آغاز شود. در این زمان خانم هایی که قصد بارداری دارند، می توانند اقدام کنند چون علائم اندومتریوز حدود ۵۰ درصد بهبود یافته اند. عوارض جانبی مصرف این دارو شامل گرگرفتگی، ایجاد مشکل در خواب، احساس خستگی، از بین رفتن توده و تراکم استخوانی، سردرد، افسردگی و خشک مخاط واژن می باشد. خانم های که مبتلا به اندومتریوز هستند و باردار می شوند بعد از بارداری علائم اندومتریوز به نحو چشمگیری کاهش می یابند. پزشکان در حال بررسی هستند که دلیل این موضوع را بیابند، شاید تغییرات هورمونی علت باشد.

استفاده از قرص برای درمان اندومتریوز

یک: تاثیر قرص ال دی بر اندومتریوز: استفاده از قرص های ضد بارداری  جهت کنترل هورمون های افزایش دهنده رشد اندومتریوز مناسب است. استفاده از قرص ال دی موجب منظم شدن قاعدگی، کوتاه تر و سبک تر شدن دوران پریودی می شود. علاوه بر این در کاهش دل درد و گرگرفتگی  موثر است. در برخی مواقع  باعث قطع پریودی می شود. قرص های ضد بارداری دارای پروژسترون و استروژن مصنوعی می باشند،  تا زمانی که مصرف می شوند تاثیر می گذارند. با قطع مصرف این قرص ها  عادت ماهیانه ی دردناک و شدید،  بر می گردد. این قرص ها را می توان برای مدت زمان طولانی استفاده کرد. عوارض جانبی این قرص ها شامل افزایش وزن، نفخ، سردرد و خونریزی نا منظم بین دو دوره قاعدگی اشاره کرد.

دو: داروی جدید اندومتریوز، ترکیبی از قرص مدروکسی پروژسترون با کپسول Danazol است که به صورت دوره ای می توان از آن استفاده کرد. با مصرف این دارو عادت ماهیانه قطع نمی شود و علائم یائسگی ایجاد نمی شود. مصرف این قرص یکی از روش های درمانی اندومتریوز می باشد.

سه: درمان اندومتریوز با قرص Visanne: قرص ویزان  یا دینوژست،  دارویی از دسته پروژستین ها می باشد. داروی جدید اندومتریوز قرص ویزان است که برای کنترل درد اندومتریوز بسیار موثر است.  پروژستین در بدن عملکرد مشابه با هورمون پروژسترون انجام می دهند. پروژسترون یک هورمون جنسی در بانوان می باشد که در کنار هورمون های دیگر جهت تنظیم چرخه قاعدگی در سن باروری و رشد جنسی خانم ها لازم است

پروژسترون می تواند تاثیر هورمون استروژن را بر بافت های پستان و اندومتر کاهش دهد، بنابراین جهت درمان اندومتریوز و کاهش دردهای لگنی مناسب است و یکی از روش های درمانی اندومتریوز محسوب می شود. استفاده از این داروها به طور خودسرانه عواقب جبران ناپذیری دارد. مقدار مجاز برای مصرف قرص ویزان در هر روز ۲ میلی گرم است که باید سر وقت به صورت خوراکی استفاده شود. هنگامی که از این قرص به منظور یکی از روش های درمانی اندومتریوز استفاده می کنید،  دقت کنید که تحت نظر پزشک باشید.

چهار: قرص روکین برای اندومتریوز: یکی از روش های درمانی اندومتریوز استفاده از قرص روکین می باشد. قرص روکین یک نوع قرص ضد بارداری محسوب می شود. این قرص دارای دسپیرونون و استرادیول که همان پروژسترون و استروژن مصنوعی است، می باشد. پروژسترون LH مسئولیت توقف تخمک گذاری و استروژن FSH مسئولیت مهار فولیکول غالب را بر عهده دارند. 

از فواید این قرص می توان به درمان آکنه، جلوگیری از بارداری، کم کردن موهای زائد بدن و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اشاره کرد. عوارض جانبی قرص روکین شامل نفخ، حالت تهوع، بی نظمی در پریود، بی حس شدن دست و پا، تنگی نفس، خونریزی غیر طبیعی،درد شکم، درد سینه، اختلال در بینایی، درد شدید پا  می باشد. هیچگاه دارویی را خودسرانه استفاده نکنید، بلکه با مشورت پزشک و طبق نظر پزشک با توجه به وضع جسمانی شما از دارو استفاده کنید.

استفاده از این قرص برای کسانی که مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، کبد و کلیه  و اندومتریوز هستند توصیه نمی شود.  این قرص کیست های تخمدان را کوچک می کند ولی در اندومتریوز فقط از پیشرفت بیماری جلوگیری می کند. 

بیشتر روش های درمانی اندومتریوز یک روش درمان قطعی بیماری نمی باشند بلکه روشی برای کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است زیرا علت اصلی ایجاد کننده بیماری هنوز کشف نشده است و درمان واقعی صورت نمی گیرد.

پنج: قرص دیان برای اندومتریوز: یکی از مشکلاتی که خانم ها با آن مواجه می شوند، نامنظم شدن میزان هورمون های زنانه است که منجر به ایجاد عوارضی مثل آکنه، ریزش مو، چاقی، نا منظم شدن دوره های عادت ماهیانه شود.  قرص دیان برای خانم هایی تجویز می شود که میزان هورمون آندروژن در بدن آنها زیاد است، هورمون آندروژن یک هورمون مردانه است و موجب رشد موهای زائد و یا ریزش مو می شود. همچنین باعث ایجاد التهاب و جوش های بزرگ در صورت می شود. 

 با مصرف این قرص علائم بهبود می یابند و میزان آندروژن کاهش می یابد. علاوه بر این در جلوگیری از بارداری تاثیر دارند. این قرص ها برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک که به علت افزایش آندروژن ایجاد شده اند موثر است. در ترکیب این قرص موادی مانند اتیل استرادیول، سیپروترون استات تولید شده از پروژسترون وجود دارد که ضد آندروژن است. آندروژن در بدن خانم ها به مقدار کم وجود دارد و وظیفه جلوگیری از پوکی استخوان، رشد موها در سن بلوغ در برخی نواحی بدن را بر عهده دارد. سیپروترون موجود در قرص دیان مانع تولید آندروژن شده و به این ترتیب از رشد موهای زائد و ایجاد جوش جلوگیری می کند.

وجود ترکیب پروژسترون و استروژن در این قرص از تخمک گذاری جلوگیری می کند. همچنین باعث افزایش ضخامت لوله های رحمی می شود. استفاده از این قرص باید حتما طبق دستور پزشک باشد. عوارض استفاده از این قرص شامل درد سینه، سوزش سینه، ورم، خارش پوست، افسردگی و در برخی مواقع باعث میگرن، تغییر میل جنسی، تغییر وزن و جمع شدن مایعات در بدن می باشد.

شش: قرص برای کاهش ضخامت اندومتر :  معمولا بافت اندومتر در خانم هایی که باردار نیستند در هر ماه تخریب می شود  و به شکل خون و بافت همراه در طول عادت ماهیانه از بدن خارج می شود.  به طور کلی در هر ماه اندومتر تخریب می شود و دوباره بازسازی می شود.  هنگامی که مبتلا به اندومتریوز هستید، بافت اندومتر رشد یافته در خارج از رحم نیز همین پروسه را انجام می دهد و باعث تولید مواد شیمیایی شده که بر بافت های اطراف خود تاثیر گذاشته و درد های شدید را به وجود می آورد. ضخامت اندومتر یعنی همان ضخامت لایه بازال و فانکشنال در کنار هم، که در طول دوره قاعدگی متغیر است. تخمک لقاح یافته،  باید در داخل لایه فانکشنال جای بگیرد و لازم است تا ضخامت این لایه در حد نرمال باشد. 

اندازه مناسب ضخامت اندومتر در ابتدای سیکل ۸ میلی متر و در زمان تخمک گذاری باید ۱۵ میلی متر باشد. درمان ضخامت اندومتر بستگی به شدت علائم دارد و در هر فردی با فرد دیگر متفاوت می باشد. مصرف قرص های ضد بارداری  می تواند با جلوگیری از قاعدگی کمک کند تا بدن در طی این مدت بافت غیر طبیعی موجود در اندومتر را کاهش دهد.  برای کاهش ضخامت اندومتر استفاده از قرص پروژسترون توصیه می شود.