شایع ترین علت نازایی، ناباروری در زنان چیست؟

در روند اقدام به بارداری گاهی، زمان بچه دار شدن به تاخیر می افتد و هر زوجی را نگران مسئله ناباروری یا نازایی می کند. نازایی زمانی در ایران بسیار اسفناک بود، زیرا که هر زوجی که نازا تلقی می شدند، به معنای پایان فرزندآوری شان بود، اما با گسترش علم پزشکی بیماری نازایی، قابل درمان شده است و قطعا هر زوجی خواهد توانست موجود کوچکی را به این دنیا دعوت کند. ما در این مقاله شما را با شایعترین علت نازایی در زنان آشنا خواهیم کرد و با انجام اقداماتی شما را به دنیای مادر و پدر شدن دعوت می کنیم.

اقدام به فرزندآوری

اگر در مراحلی از زندگی متاهلی خود هستید و هر دو نفر خواهان فرزند می باشید، تمام عوامل موثر در شکست یا تاخیر این روند را در نظر داشته باشید. در ابتدا این نکته را برای خود و همسر خود روشن کنید که ممکن است طی اولین یا چندمین اقدام، بارداری اتفاق نیفتد. محققان و پزشکان عامل زمان در فرزند آوری را تا یکسال در نظر میگیرند، به این معنا که شما تا یک سال اقدام به بچه دار شدن می کنید و ممکن است این روند تا یکسال دیگر هم به تاخیر بیفتد، بدانید که این مدت طبیعی است.

پس اگر بعد از اولین و یا چندمین اقدام خود موفق به این کار نشده اید عنوان نازا را سریعا به خود لقب ندهید. پس از مراحل اقدام به باروری بهتر است تحت نظر دکتر متخصص زنان و زایمان به صورت ماهیانه ویزیت شوید و وی را از مراحل کار خود آگاه سازید. در اولین قدم متخصص زنان و زایمان با انجام یک سری آزمایشات کامل و سونوگرافی از رحم سلامت بدن شما را مورد ارزیابی قرار می دهد.

گاها دکتر متخصص با مشاهده آزمایشات انجام شده، شما را از بارداری منع می کند، چون هدف او قبل از همه چیز، به دست آوردن تمامی فاکتورهای سلامتی برای شما می باشد و احتمال دارد، مجددا اقدام به تجویز آزمایش کند و در صورت به دست آوردن نتایج قابل قبول از آزمایشات به شما اجازه بارداری بدهد.

این نکته را در نظر داشته باشید که بارداری یعنی حفظ سلامت مادر و فرزند. پس هر اندازه که پزشک معالج شما، در تاخیر به باروری تاکید دارد با وی همکاری لازم را انجام دهید و پس از کسب نتیجه آزمایشات قابل قبول و موافقت دکتر خود با خیال راحت و در آرامش، مدت نه ماه از بارداری خود را سپری کنید. 

نازایی در بانوان چگونه مشخص می شود؟ 

پزشک متخصص یک سری آزمایشات کامل خون را در روزهای  سه الی پنج روزگی از قاعدگی برای شما تجویز می کند که جواب این آزمایش ها میزان سلامت هورمون‌ها را نشان می دهد و همچنین این آزمایش ها، میزان ذخیره تخمدانی را نشان می‌دهد. سونوگرافی از رحم و تخمدان نیز برای مشخص کردن میزان تخمک های بالغ و همچنین کیفیت تخمدان ها را نشان می دهد. در سونوگرافی از تخمدان ها مشخص می شود که تخمک بالغی وجود دارد که آمادگی پذیرش اسپرم را داشته باشد و یا نشان می دهد تخمک هنوز بالغ نیست و در نهایت بارداری در این ماه رخ نخواهد داد.

شایع ترین علت نازایی در زنان چه عواملی می باشد؟

در این قسمت به بررسی چند دلیل شایع نازایی خانم ها می پردازیم.

چرخه ی پریودی نامنظم در بانوان

در هر سیکل پریودی برای بانوان بدن برای حاملگی آماده می شود. خونریزی که طی این چرخه اتفاق می افتد در اثر بافت داخلی رحم می باشد. چرخه ی پریودی معمولا ۲۸ الی ۳۰ روز است. در مراحل اقدام به بارداری تاریخ اولین روز از پریودی خود را یادداشت کنید. سیکل پریودی از روز اول تا روز هفتم با خونریزی از رحم همراه است و در این مدت انجام نزدیکی نه تنها به فرزندآوری منجر نمی شود بلکه باعث بیماری های رحم و انواع عفونت ها نیز می شود و قطعا زمان بچه دار شدن را به تاخیر خواهد انداخت.

از روز هفتم به بعد رحم شما به سلامت خود بر می گردد و شما می توانید اقدام به باروری کنید. اگر در مدتی که تخمک آزاد می شود اسپرم به آن برسد لقاح صورت می گیرد. در چرخه پریودی روزهای اواسط چرخه با عنوان روزهای تخمک گذاری بیان می شود و در این زمان بیشترین اقدامات با موفقیت صورت می گیرد.

اگر در روند سیکل ماهیانه خود تداخلی وجود دارد و یا به اصطلاح این سیکل عقب و یا جلو می شود حتما به پزشک متخصص خود اطلاع دهید تا در ابتدا این روند به صورت طبیعی و نرمال در بیاید و سپس اقدام به باروری کنید.

سن

از فاکتورهایی که بر باروری اثر میگذارد عامل سن می باشد. هر چقدر سن بالا باشد امکان باروری کمتر می شود. اوج باروری در بانوان از سن ۲۰ الی ۳۰ سال می باشد. با ورود به سن ۳۰ سال ذخایر تخمک در بدن کم می شود و تعداد تخمک های موجود کیفیت کمتری خواهند داشت و امکان بارداری کاهش پیدا می کند. تمامی بانوان تا قبل از سن ۳۵ سالگی می توانند به صورت طبیعی طعم مادر شدن را بچشند، اما از سن ۳۵ سالگی به بعد نازایی افزایش پیدا می کند و سقط های مکرر و همچنین حاملگی خارج از رحمی شیوع پیدا می کند.

اگر شما سنی بالاتر از ۳۵ سال دارید و از اقدام به بارداری تان حدود ۶ ماه میگذرد و نتیجه ای حاصل نشده است بهتر است هرچه زودتر با پزشک متخصص خود در ارتباط باشید و تحت نظر وی باردار شوید. هرچقدر سن بالا برود، عادت ماهانه نامنظم تر می شود و به مرحله یائسگی نزدیک تر می شوید. این نکته را در نظر داشته باشید که عامل سن در مردان هم مانند بانوان تاثیر گذار است. هرچه سن آقایان بالاتر برود کیفیت اسپرم پایین می آید و بارداری دیرتر انجام می شود و یا اصلا رخ نخواهد داد.

اضافه وزن

اضافه وزن بانوان و یا کاهش وزن در بانوان یکی دیگر از شایعترین عامل های ناباروری می باشد. اضافه وزن باعث ذخیره چربی ها و تداخل در تولید هورمون ها می شود. مقدار بالای هورمون استروژن در بانوانی که اضافه وزن دارند باعث تداخل در تخمک گذاری میشود. اضافه وزن باعث تداخل در سیکل ماهیانه بانوان نیز می شود و قطعا بارداری را به تاخیر می اندازد. سقط های مکرر و یا حاملگی خارج از رحمی در بانوانی که اضافه وزن دارند بیشتر قابل مشاهده است. پس اگر دارای اضافه وزن هستید ابتدا برای سلامت خود دست به تغییر در سبد غذایی خود بزنید.

می توانید از مشاوران تغذیه کمک بگیرید تا در هر ماه میزان موفقیت خود را به صورت صحیح و اصولی مشاهده فرمایید. در کنار داشتن رژیم غذایی می توانید از ورزش استفاده کنید تا زودتر به نتایج دلخواه خود برسید. ورزش و فعالیت های بدنی عامل موثری در افزایش باروری می باشد. هر اندازه بدن شما سالم تر باشد حاملگی سالم تری در پیش خواهید داشت. اگر وزن کمی دارید میزان چربی در بدن شما پایین است، چربی های بدن در تولید هورمون های لازم برای به وجود آمدن تخمک ضروری می باشند. با افزایش وزن به راحتی مشکل نازایی در اثر کم وزنی رفع می شود.

تداخل در تخمک گذاری

عامل دیگری که باعث نازایی می شود مشکلاتی در تخمک گذاری می باشد. در تداخل تخم گذاری، تخمک به حد کافی بالغ نمی شود و یا تخمک وجود دارد اما بسیار ضعیف است، در این صورت تخمدان توانایی آزاد کردن تخمک را ندارد. مشکل تخمک گذاری را می توان در چرخه ی پریودی مشاهده کرد. افرادی که در ماهانه خود نامنظمی را مشاهده می کنند و یا خونریزی بسیار زیاد و یا بسیار کم دارند دارای مشکل در تخمک گذاری هستند. مشکلات تخمک گذاری به دلایل مختلفی مانند اختلال هورمونی و یا بیماری دیابت و تخمدان پلی کیستیک ایجاد می شود. 

تخمدان پلی کیستیک

در بانوانی که دارای تخمدان پلی کیستیک می باشند، فولیکول های ریزی که در سرتاسر تخمدان قرار دارند به فولیکول بالغ تبدیل نمی شود و در نتیجه آزاد سازی تخمک انجام نمی شود و نازایی رخ می دهد. چرخه ی پریودی در این بیماران نامنظم است، جوش های چرکی در نواحی مختلف بدن مخصوصا صورت ایجاد می شود، موهای ضخیم و زاید در صورت ظاهر می شود و چاقی و اضافه وزن پدید می آید. در تشخیص تخمدان پلی کیستیک علاوه بر علائم اولیه، میتوان با استفاده از سونوگرافی کیست های متعددی را که در رحم وجود دارند، مشاهده کرد. معمولا برای درمان تخمدان پلی کیستیک از قرص متفورمین استفاده می شود.

نکته قابل ذکر این است که بدون تجویز دکتر متخصص از هیچ گونه دارویی استفاده نشود زیرا اگر شدت این بیماری گسترده باشد و پزشک تشخیص دهد که با دارو رفع نمی شود عمل لاپاراسکوپی را تجویز می کند. در عمل لاپاراسکوپی کیست های تخمدان و یا مقداری از بافت تخمدان سوزانده می شود. به عمل لاپاراسکوپی به اصطلاح کوتر کردن نیز گفته می شود. در بانوانی که عمل لاپاراسکوپی یا کوتر کردن انجام گرفته است بعد از گذشت مدت زمان یک سال بارداری شکل می گیرد، اما همچنان فاکتور سن مطرح می شود و اگر بانویی سنی بالاتر از ۳۵ سال داشته باشد و این عمل را انجام داده باشد پزشک معالج روش  ivf را برای افزایش باروری تجویز خواهد کرد.

انسداد لوله های رحم

انسداد لوله های رحمی باعث تداخل در رسیدن اسپرم به تخمک می گردد و در نتیجه لقاحی صورت نخواهد گرفت. پزشک متخصص با بررسی هایی که در این زمینه انجام می دهد عمل جراحی را برای بازکردن لوله های رحم توصیه خواهد کرد و به ترمیم آن ها می پردازد. 

تغییرات هورمونی

اختلالات و مشکلات هورمونی از عواملی هستند که باعث نازایی در بانوان می شود. هورمون ها به دو نوع هورمون زنانه و هورمون مردانه تقسیم می شوند. هورمون های زنانه در سیکل پریودی و تنظیم آن نقش بسیار موثری را ایفا می کند. از اختلالات هورمونی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-مشکل تیروئید: بیماری تیروئید به دو نوع کم کا و پر کار تقسیم می شود. از علائم رایج تیروئید کم کار میتوان به وجود چاقی و اضافه وزن زیاد افراد، ثبات وزن، خستگی و بی حالی، مشکل در اجابت مزاج مانند یبوست شدید، خشکی پوست بدن و پریود نامنظم در بانوان اشاره کرد. در بیماری پرکاری تیروئید افراد دارای روحیه بسیار حساس و برافروخته، میزان تعریق فراوان، کاهش وزن و حدقه شدن یا بیرون زدگی چشم ها می باشند. برای هر دو نوع این بیماری درمان نیاز است و هر دو نوع کم کار و یا پر کار مانع از بارداری می شود. بهتر است تحت نظر دکتر غدد در ابتدا این بیماری را کنترل کرد چرا که این بیماری سریعا مداوا نخواهد شد و به کنترل مداوم و مصرف دارو نیاز دارد. یکی از مشکلاتی که بیماری تیروئید ایجاد می کند مشکل عقب ماندگی در جنین و سقط و همچنین کم بودن سطح هوش کودکان پس از تولد می باشد.

نقص غده هیپوتالاموس

نقص در غده هیپوتالاموس باعث می شود تخمک بالغی که قابلیت تبدیل شدن به لقاح را داشته باشد انجام نشود و یا تخمک از کیفیت بسیار پایینی برخوردار باشد. برای درمان اختلالات هورمونی در بانوان، پزشک متخصص از داروهای هورمونی بهره می گیرد که باعث تعادل هورمون و در نهایت افزایش شانس بارداری می شود. این نکته را در نظر داشته باشید که علاوه بر استفاده از داروهای تجویز شده، ورزش هایی مانند پیاده روی و یا یوگا در درمان موثر است، همچنین تغییر در سبک غذایی و داشتن یک رژیم تغذیه ای سالم بسیار مفید است.

غده هیپوفیز

غده هیپوفیز بر عهده گیرنده هورمون های اولیه در بانوان است. کاهش یا افزایش این هورمون باعث تداخل در تخمک گذاری می شود. کمبود هورمون هیپوفیز باعث پریودی های نامنظم، افزایش دمای بدن، کوچک بودن اندام های اولیه در بانوان مانند سینه و باسن و کاهش کلی هورمون های رشد و در نهایت نازایی خواهد بود. 

عفونت و باکتری 

اغلب بانوان در مراحلی از زندگی زناشویی خود دچار عفونت های واژن و رحم می شوند. اولین نشانه عفونت در بانوان ترشحات بد بو و زرد رنگ می باشد که گاهی هنگام دفع ادرار سوزش را به همراه خواهد داشت. اگر این عفونت ها به روش سنتی درمان شود و ریشه آن درمان نشود باعث ناباروری و نازایی خواهد شد.

از رایج ترین عفونت در بانوان علاوه میتوان به عفونت های التهابی لگن، عفونت ژنیکوکسی، عفونت کلامیدیا را نام برد. اما تمامی عفونت ها باعث نازایی نخواهند شد، قطعا عفونت ها به درمان نیاز دارند. عفونتی که باعث نازایی می شود ترشحاتی را در بر دارد به رنگ سبز و یا زرد متمایل به سبز، و به دو نوع سوزاک و تریکوموناس تقسیم می شوند. در عفونت نوع سوزاک از داروی پنی سیلین، و در عفونت نوع تریکوموناس از داروی مترونیدازول استفاده می شود.

در این عفونت درمان مخصوص به خود نیاز است و خود درمانی نه تنها جواب نمی دهد بلکه به تشدید عفونت نیز منجر می گردد. در درمان این عفونت زن و شوهر باید تحت درمان قرار بگیرند زیرا که این بیماری قابل انتقال به شریک جنسی می باشد و در اثر درمان به موقع باعث مشکل عقیمی در آقایان و مشکلات پروستات و در بانوان باعث بسته شدن لوله های رحمی و آسیب شدید به لوله ها و در نهایت نازایی می گردد.

اگر دچار عفونت های واژن و رحمی هستید در ابتدا ریشه این عفونت ها را بسوزانید زیرا که علاوه بر تاخیر در باروری، در صورتی که حاملگی صورت گرفته باشد، عفونت ها سلامت جان جنین را به خطر خواهند انداخت و متاسفانه قطع باروری را در پی دارند.

آندومتریوز

علت ابتدا به این بیماری خیلی مشخص نیست اما از دلایل آن می توان به اختلال در سیستم بدن، عقب افتادن مکرر قاعدگی و رشد سلول های جنین اشاره کرد. بانوان مبتلا به آندومتریوز در دوران پریودی خود درد های زیادی را دچار می شوند. مهمترین علائمی که نشان می دهد فرد به آندومتریوز مبتلا است می توان دردهای شدید دوران پریودی، خونریزی های شدید و غیر طبیعی و همچنین طولانی مدت در زمان قاعدگی، درد زیاد هنگام مقاربت جنسی، مشکل در دفع و یبوست فراوان و مشاهده خون در در ادرار یا مدفوع را بیان کرد. درمان نکردن این بیماری سبب نازایی و تاخیر در باروری خواهد شد. این بیماری همانند سایر تمام بیماری ها، درمان پذیر است.

استرس و اضطراب

اگر در ماه های اولیه اقدام به بارداری هستید و هر ماه منتظر قرمز شدن خط بی بی چک سعی کنید عوامل استرس زا را برای خود از بین ببرید، زیرا که استرس و تنش مدام باعث تاخیر در بارداری می شود. استرس شدید باعث افسردگی و تداخل در امور عادی زندگی می شود، خواب را تحت شعاع قرار می دهد و مغز شما مدام حالت بیدار باش را برای خود برنامه ریزی می کند و در نتیجه شما در طول روز خسته و بی حال خواهید بود، سطح هورمون ها تغییر می کند و تخمک گذاری با تداخل صورت می گیرد.

سعی کنید در این زمان مغز خود را مشغول نگه دارید و به قضیه مثبت و یا منفی شدن نتیجه بارداری فکر نکنید. یک سرگرمی برای خود به وجود آورید، به ورزش در سالن باشگاهی بپردازید، با دوستان خود وقت بگذرانید، به مسافرت بروید، کتاب بخوانید و خود را از شرایط استرس زا دور کنید. اگر تمامی آزمایش ها و سونوگرافی های تجویز شده از سمت پزشک را انجام دادید و همچنین عوامل استرس زا را برای خود از بین بردید، قطعا در این ماه منتظر دو هاله خط قرمز رنگ در بی بی چک و ورود به مسئولیت پدر و مادری باشید.

دخانیات

مصرف زیاد دخانیات و مشروبات الکلی باعث نازایی و تاخیر در باروری خواهد شد. اگر از دخانیات و مشروبات الکلی استفاده می کنید بهتر است برای والد شدن برای همیشه با آن ها خداحافظی کنید و در قدم اول سلامت خود را در نظر داشته باشید و در قدم دوم از سلامت جنین و متولد شدن نوزادی سالم غافل نشوید.

نازایی با عوامل نامعلوم

در انتها زمانی تمامی آزمایشات و سونوگرافی های یک زوج خبر از سلامت بدن آن ها را می دهد اما طی مدت زمان یکسال به بالا بارداری رخ نمی دهد. عوامل نامشخصی که در بدن وجود دارد باعث نازایی می شود. در چنین زوج هایی باز هم پزشکان ناامید نخواهند بود و با استفاده از روش ivf  فرصت والد شدن را تا حدود ۳۰ درصد به زوج ها خواهند داد. البته در نظر داشته باشید چنین افرادی بسیار کم هستند.

سخن پایانی

جان کلام این است با پیشرفت روزانه علم پزشکی در سر تا سر دنیا بیماری نازایی بسیار کم رنگ شده است. اگر در مراحل اولیه اقدام به بارداری هستید بهتر است همان ابتدا تحت نظر دکتر زنان و زایمان آزمایشات ضروری و چکاب های لازم را انجام دهید و فاکتورهای سلامتی را برای خود و جنین رقم بزنید. اگر از فاکتورهای سلامتی برخوردار نبودید، هیچ عجله ای برای بدست آوردن آن ها در کمترین زمان ممکن نکنید، زیرا که استرس را برای خود فرا می خوانید و عامل استرس باعث تاخیر در باروری می شود.

اگر مدت زمان یک سال گذشته است و شما هنوز موفق به فرزند آوری نشده اید بهتر است هر چه زودتر به متخصص مراجعه کنید. بدانید نازایی با درمان هایی که متخصصان تجویز می کنند مانند ivf درمان می شود، نازایی فقط مختص به بانوان نمی باشد و آقایان نیز می توانند به نازایی دچار شوند. افکار مثبت را فرا بخوانید، رویا پردازی کنید. در زمان اقدام به بارداری از رژیم تغذیه ای سرشار از مواد پروتئینی و ویتامین های ضروری غافل نشوید، ورزش را در برنامه روزانه ی خود قرار دهید و به تفریح و مسافرت بپردازید.

بدانید که شما به زودی با نتیجه مثبت برگه آزمایش بارداری روبرو خواهید شد و وارد دنیای مادر شدن می شوید و قطعا دنیای پر مسئولیت مادر شدن و مراقبت از دلبندتان، وقت ورزش و مسافرت را برای شما کمرنگ خواهد کرد،  به راستی فرشته های بی بال که ما آن ها را به این دنیا فرا خوانده ایم ارزش تمام سختی ها را دارند.