مراقبت های قبل و بعد از انتقال جنین در IVF

مراقبت های بعد IVF شامل اقداماتی است که بیمار بعد از انجام روش آی وی اف باید انجام دهد تا بارداری با شکست مواجه نشود. بسیاری از عوارض روش آی وی اف قابل کنترل خواهد بود اگر بعد از انجام آن مراقبت های لازم صورت بگیرد. با ما همراه باشید تا در این زمینه بیشتر با شما صحبت کنیم.

منظور از مراقبت های بعد IVF

IVF یک روش جدید برای درمان نازایی است که در ۴ مرحله زیر صورت می گیرد.

• بیمار داروهای تحریک کننده تخمک مصرف می کند تا اندازه تخمک ها به حد نصاب برای IVF برسد.
• با بیهوش کردن بیمار سپس تخمک ها با سوزن جراحی برمی دارند که به این عمل برداشت تخمک (پانکچر) می گویند.
• در آزمایشگاه تخمک ها را کنار اسپرم می گذارند و لقاح انجام می شود.
• در آخر جنین را داخل رحم زن انتقال می دهند. 

مراقبت های بعد IVF پس از گذراندن مرحله آخر (انتقال جنین) می باشد که اقدامات خاصی نیست. بیمار می تواند بعد از انجام روش آی وی اف کارهای روزانه اش را انجام دهد اما بهتر است به این توصیه ها توجه کند.  

• حمام نرود یا اگر به حمام رفت هرگز با آب داغ و گرم حمام نکند.
• از رفتن به سونا، جکوزی و استخر خودداری کند.
• فعالیت های سنگین نداشته باشد. در ضمن نیازی نیست که استراحت مطلق هم باشد.

در ابتدای مطلب گفتیم که با انجام مراقبت های پس از آی وی اف می توانیم از عوارض آن جلوگیری کنیم. دو مورد از عوارض روش آی وی اف پیچ خوردگی تخمدان و آب آوردن اندام ها به ویژه شکم است که خوشبختانه قابل کنترل می باشد. مدت زمان درمان نازایی با آی وی اف با توجه به مقدار ذخیره تخمدانی اشخاص متفاوت است. ممکن است پروسه درمانی برای یک شخص ۱۵ روز و برای شخص دیگر ۴۵ روز باشد. ولی در کل برای درمان نازایی با IVF، 2 ماه زمان را در نظر می گیرند.

همچنین تعداد دفعات انجام IVF برای تخمک گیری ۶ مرتبه است. هر شخص می تواند تا ۶ مرتبه آمپول IVF را دریافت کند و عمل پانکچر را انجام دهد اما تعداد انتقال جنین نامحدود است. 

بعد از IVF چه رخ می دهد؟

آیا پس از انجام روش آی وی اف خانم ها نیاز به استراحت مطلق دارند؟ مراقبت های بعد IVF شامل چیست؟ از چه تغذیه ای باید بعد از تخمک کشی استفاده کنیم؟ برای دریافت پاسخ سوالات گفته شده این مطلب را حتما بخوانید.

بعد از IVF:

وقتی جنین درون رحم مادر گذاشته می شود تا ۶ روز داخل سوراخ رحم شناور می باشد تا وقتی که سلول های رحم آن را بپذیرند. پروسه باروری با IVF هم طبیعی بوده ولی چون با مشکلات خاص خود همراه است جزء بارداری های پرخطر می باشد باید مراقبت های خاصی را انجام دهید.

استراحت مطلق بعد از آی وی اف:

طبق مطالعات صورت گرفته، پس از انجام IVF مادر باید از خود مراقبت کند، منظور از مراقبت استراحت نیست. پس از انتقال تأثیر استراحت مطلق در بارداری با IVF و طبیعی یکسان است. وقتی مادر دائم درازکش باشد معمولا بیشتر استرس دارد اما بعضی از مادران با استراحت کردن بیشتر آرامش دارند.

غربالگری IVF:

در بارداری IVF هم مانند بارداری طبیعی نیاز است که تست های غربالگری انجام شود. همچنین آزمایش خون و سونوگرافی 

به منظور تشخیص اختلالات نیز از مادر گرفته می شود.

ضرورت مراقبت های بعد IVF:

خانم های باردار با روش آی وی اف نیازمند به مراقبت های بعد IVF هستند. ضرورت مراقبت در بارداری با IVF بیشتر از بارداری طبیعی است. چرا که اگر در پروسه بارداری با آی وی اف اتفاقی رخ بدهد امکان ناباروری برای همیشه وجود دارد. مراقبت های بعد IVF شامل برخی توصیه هاست که در قسمت های بعد بیشتر به آن می پردازیم.

مراقبت های ویژه:

اشخاصی با مشکلاتی چون رحم دوشاخ، جراحی رحم و سپتوم رحم ریسک زیادی برای زایمان زودرس و سقط جنین دارند پس باید تحت مراقبت های ویژه ای باشند. همچنین مراقبت های ویژه برای بادارای های چندقلویی نیز موجود است. 

تغذیه پس از تخمک کشی:

در حقیقت نیاز جنین در روش طبیعی و IVF یکسان است. یعنی اصول تغذیه برای مادران بارداری به روش آی وی اف با مادران باردار طبیعی فرقی ندارد. ولی این موضوع از حساسیت خاصی برای زنان باردار با روش IVF برخوردار است. به همین دلیل بهتر است پیش از بارداری در روش آی وی اف به نزد دکتر تغذیه بروید و از نظر تغذیه ارزیابی شوید. وقتی بارداری ثبت شد و آزمایش بارداری مثبت شد باید وضعیت تغذیه مادر ارزیابی شود. چرا که تغذیه می تواند نشان دهد که مادر در طول بارداری چقدر وزن کم یا اضافه کند. 

مثلا در ۳ ماه ابتدایی مادر هرگز نباید اضافه وزن داشته باشد زیرا در همین زمان جنین از نظر متابولیکی و ژنتیکی شکل می گیرد.

مراقبت های قبل و بعد آی وی اف

مراقبت های بعد IVF فقط شامل مراقبت های پس از پایان مرحله نهایی (انتقال جنین) نیست. در قسمت های قبل اشاره جزئی به مراقبت های بعد IVF داشتیم. در این قسمت قرار است شما را با اول تا آخر مراقبت های بعد IVF آشنا کنیم. یعنی بدانید که قبل و بعد از انجام آخرین مرحله آی وی اف باید چکار کنید تا بارداری به موفقیت ختم شود. ترانسفر ( کاشت جنین)؛ ترانسفر مرحله آخر روش آی وی اف است که زوج های نابارور باید آن را طی کنند. این مرحله ممکن است برای اشخاصی که برای تعیین جنسیت مراجعه می کنند نیز وجود داشته باشد. 

مراقبت های قبل و حتی بعد آی وی اف در این مرحله سبب زیاد شدن شانس موفقیت در روش آی وی اف می شود که هر کدام را توضیح خواهیم داد.

مراقبت های قبل از کاشت جنین:

اقداماتی که لازم است پیش از کاشت جنین صورت بگیرد برای جنین فریز  شده و تازه یکی است. ابتدا به مراقبت های قبل آی وی اف و سپس به مراقبت های بعد IVF پرداخته ایم.

• تزریق آمپول پروژسترون هنگام تخمک گذاری تا بعد کاشت ادامه داشته باشد.
• برای کاشت جنین مصرف داروهای تجویزی را به منظور آماده سازی آندومتر تا بعد از انتقال ادامه دهید.
• هنگام تخمک گذاری تا بعد کاشت رابطه زناشویی نداشته باشید.
• برای ترانسفر نیازی به ناشتا نیست.
• امکان عدم تشکیل جنین به دلیل سندروم OHSS، کیفیت کم جنین، تجمع آب در شکم و آماده نبودن آندومتر وجود دارد. در چنین شرایطی برای اقدامات بعدی به پزشک مراجعه کنید.
• اگر کاشت جنین صورت نگرفت از جنین فریز شده استفاده کنید. در چنین شرایطی روش آی وی اف ۱ تا ۲ ماه دیگر انجام می شود و مادر باید زیر نظر متخصص ناباروری باشد.

مراقبت های بعد IVF:

• همه داروهای که پزشک تان تجویز کرده را بر اساس روند قبلی مصرف کنید. هرگز دارویی را سرخود کم، زیاد یا قطع نکنید.
• ۱۵ تا ۱۷ روز پس از اتمام روش آی وی اف (کاشت جنین) حتما تست بارداری بدهید.
• اگر تست بارداری تان منفی شد دو روز بعد دوباره تست بارداری بدهید. اگر مجددا جواب تست بارداری منفی شد طبق دستورات پزشک تان مصرف داروها را قطع کنید.
• اگر تست بارداری مثبت شد مصرف داروها را ادامه دهید و حتما در نزدیکترین زمان ممکن به نزد پزشک خود بروید.
• تا وقتی که تست بارداری نداده اید نزدیکی نداشته باشید و فعالیت های سنگین را انجام ندهید.
• بعد از کاشت جنین در روش آی وی اف تا ۳ روز به صورت نسبی استراحت کنید. منظور از استراحت نسبی در روش آی وی اف انجام فعالیت های سبک و جلوگیری از کارهای غیرضروری می باشد. 
• در صورتی که سرفه و یبوست داشتید به پزشک مراجعه کنید.
• در هنگام مدفوع کردن زور نزنید. لازم نیست برای دستشویی از لگن یا ویلچر استفاده کنید. ضمنا استفاده کردن از توالت ایرانی هیچ مشکلی برایتان به وجود نمی آورد.
• بعد از کاشت می توانید به طور کوتاه مدت حمام کنید.
•  رژیم خاصی برای بعد از انجام کاشت وجود ندارد. ولی از جوشانده گیاهی و دمنوش استفاده نکنید. سعی کنید از مصرف خوراکی های دارای مواد مصنوعی و نگهدارنده خودداری کنید. برای جلوگیری از ابتلا به یبوست بیشتر سبزیجات و میوه بخورید.
•  استراحت و خوابیدن بعد از کاشت به هر صورتی که راحت هستید، اشکال ندارد.
•  پس از ترانسفر اگر دچار خونریزی، تنگ نفس، لکه بینی و شکم درد شدید به پزشک تان اطلاع دهید.
•  سعی کنید با افراد مبتلا به سرخجه، سرماخوردگی، آنفولانزا و آبله مرغان تماس نداشته باشید. 
•  از نگرانی و اضطراب دوری کنید.
•  بدون اطلاع به دکتر خود، از مصرف سایر داروها خودداری کنید. داروهای که در بارداری طبیعی منع شده اند در بارداری با روش آی وی اف هم ممنوع هستند.
•  اگر سابقه سقط جنین و زایمان زودرس دارید بیشتر از خود مراقبت کنید.

جدی گرفتن مراقبت های بعد IVF

دانستیم که IVF از جمله روش های کمک بارداری است. اگر بارداری به دلایل مختلف پس از ۱ سال به شکل طبیعی اتفاق نیفتد، در آزمایشگاه لقاح برای زوجین نابارور انجام می شود. اگر شما هم از روش آی وی اف برای درمان ناباروری کمک گرفته اید و انتظار شنیدن صدای جنین خود را در سونوگرافی دارید به مراقبت های بعد IVF توجه کنید. مراقبت های بعد IVF باعث بالا رفتن درصد موفقیت در کاشت و افزایش شانس باروری می شود که موراد زیر می باشند. 

بررسی هورمون TSH:

اگر بارداری با روش آی وی اف را برای خود انتخاب کرده اید پس باید پیش از آغاز درمان مشخصات خون تان بررسی شود. بیشتر کلینیک ها آزمایش هورمونی TSH را انجام نخواهند داد. کلینیک های پزشکی فقط آزمایشات هورمونی FSH، LH و احتمالا AMH را انجام می دهند. در حالی که مشکلات بارداری بیشتر مربوط به آزمایش هورمونی TSH است. اگر TSH غیرطبیعی باشد احتمال سقط جنین زیاد است. داروها شما را در برابر مشکلات تیروئید حفظ می کنند. پس اگر آزمایش TSH صورت بگیرد مشکلات زیادی در ناباروری درمان می شود.

مراقبت از جریان خون:

مراقبت های بعد IVF شامل مراقبت از جریان خون نیز می شود. غلظت خون یا لختگی خون به نوعی روی جنین تأثیرگذار است. سندروم هیوز (غلظت خون) به وسیله رقیق کننده های خون مثل آسپرین و کلکسان درمان پذیر است. همچنین مشکلات تیروئید، اختلالات خودایمنی، سلول های کشنده و ترومبولی نیز با آزمایش خون قابل شناسایی است. در صورت بروز مشکل داروها مانع از سقط جنین می شوند.

قاتلان طبیعی:

در خون انسان ها سلول های طبیعی وجود دارند که کشنده هستند و به قاتلان طبیعی معروف شده اند. این سلول ها مانع از عفونت در بدن می شوند. طبق یک نظریه افزایش سلول های کشنده درون رحم باعث حمله کردن به رحم می شود، این نظریه اشتباه، غیرمنطقی و اثبات نشده می باشد. پردنیزون، نوعی استروئید بوده که سرکوب کننده سلول های کشنده می باشد و توسط دکتر تجویز می شود. در برخی کلینیک ها برای انجام روش آی وی اف، بیوپسی رحمی صورت می گیرد. چرا که فعالیت این سلول ها در آزمایشات دیده نمی شود. پس تحقیقات سلول های کشنده و سقط جنین صحت ندارد.

ادامه مصرف داروها:

در مراقبت های بعد IVF باید به مصرف داروها توجه زیادی کرد. بیشتر بیماران مصرف داروها و حتی مصرف به موقع داروها را فراموش می کنند. در حالی که مصرف داروها در زمان خود بسیار ضروری است زیرا امکان جنین بعد از فراموشی یک دارو وجود دارد. احتمال دارد مادر بعد از کاشت نسبت به مصرف داروها بی توجه شود. داروها را درون کیف یا آشپزخانه قرار دهید و آلارم گوشی تان را برای مصرف داروها تنظیم کنید. رژیم دارویی در روش آی وی اف شامل پروژسترون و استروژن است. 

اما ممکن است با سایر داروها (آسپرین، کلکسان و پردنیزون) نیز همراه باشد. هر روز داروها را در ساعت مشخصی مصرف کنید. برای قطع داروها از پزشک کمک بگیرید. احتمالا مصرف داروها تا بعد از هفته ۱۲ به پایان برسد اما برنامه دارویی بیماران متفاوت است و باید بررسی شود.

بررسی عملکرد صحیح دهانه رحم:

از جمله مراقبت های بعد IVF بررسی سلامت و عملکرد صحیح رحم است. نارسایی دهانه رحم باید پیش از انجام روش آی وی اف ارزیابی و بعد اصلاح شود. در صورت باز شدن، دهانه رحم را بخیه می زنند تا سقط جنین اتفاق نیفتد. بخیه زدن بر دهانه رحم باید با مشورت پزشک صورت بگیرد. در صورت موارد زیر احتمال سقط و زایمان زودهنگام وجود دارد.

• داشتن جراحی در قسمت دهانه رحم
• داشتن زایمان سخت و آسیب دیدگی رحم
• غیرطبیعی بودن رحم

مراقبت از عفونت:

از مراقبت های بعد IVF می بایست نشانه های عفونی را نام برد. عفونت سبب سقط جنین شده پس واجب است با مراقبت بعد IVF آشنا باشید. روشن است که در IVF بیماری های مقاربتی با انجام آزمایشات مشخص نمی شوند. توکسوپلاسموز از راه مدفوع گربه و سبزیجات نشسته سبب سقط جنین خواهد شد. پس از نزدیک شدن به گربه و تماس با آن دوری کنید و میوه و سبزیجات را خوب بشورید. عفونت های عمومی ولیستریا نیز ممکن است باعث سقط شدن جنین شود. اگر واکسن بیماری سرخجه را نزده اید، اگر دیابت تان کنترل نشده ممکن است جنین تان سقط شود. پس قبل از انجام IVF آزمایشات لازم را انجام دهید.

گرفتگی و مراقبت های بعد IVF

در قسمت های قبل کاملا شما را با برخی از مراقبت های بعد IVF آشنا کردیم. در این قسمت می خواهیم در مورد دردهای بعد IVF از جمله درد گرفتگی عضلات با شما حرف بزنیم. طول درمان IVF تا ۲ هفته پس از آن با استرس زیادی همراه است. خانم ها در همین مدت به مراقبت های بعد IVF بسیار توجه می کنند و تا جای که امکان دارد موارد ضروری را رعایت می کنند. برخی اشخاص بعد از IVF انقباض و گرفتگی دارند و برایشان سوالات زیر پیش می آید.

• گرفتگی در روش آی وی اف نشانه شکست است؟
• چرا لکه بینی پیش می آید؟
• لکه بینی و گرفتگی نشانه بارداری است؟

در این قسمت به سوالات پیش آمده در مورد مراقبت های بعد IVF پاسخ خواهیم گفت. 

گرفتگی های رحمی:

گرفتگی عضلات شکم و رحم بعد از IVF هم مایه نگرانی و هم مایه امید است. گرفتگی رحم و شکم از یک طرف نشانه شکست و از طرف دیگر نشانه بارداری است. گرفتگی شکم و لگن در روش آی وی اف بسیار رایج است. زیرا روش های درمانی و داروها روی اندام های جنسی و تولیدمثل خانم ها اثر می گذارد و مایعاتی در اطراف تخمدان به وجود می آید که سبب نفخ و حساسیت لگن می شود. این گرفتگی ها تا پریودی ادامه دارد. اگر بارداری صورت بگیرد ناراحتی لگنی باز هم تا چند روز برای بیمار وجود دارد.

از طرف دیگر تخمک برداری و انتقال سبب گرفتگی در روزهای بعد می شود. درد گرفتگی خفیف و گاهی متوسط اما طبیعی است. اگر با وجود مصرف داروها اما درد خفیف گرفتگی تسکین پیدا نکرد به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت که گرفتگی شدید با خونریزی و حالت تهوع همراه است ممکن است دچار سندروم پیچ خوردگی رحم شده باشید و سریعا به دکتر بروید.

خونریزی و لکه بینی:

خونریزی و لکه بینی جزء مراقبت های بعد IVF است که ممکن است در بیماران اتفاق بیفتد. هر چند که لکه بینی در روش آی وی اف متداول است و تقریبا ۷_ ۴۲% زنان در چرخه IVF به آن دچار می شوند. دلیل لکه بینی در مرحله مراقبت های بعد IVF، انتقال تخمک ها درون رحم یا برداشت تخمک ها و یا شروع لانه گزنینی و نخستین علامت بارداری می باشد. از دیگر دلایل لکه بینی، مصرف پروژسترون به صورت شیاف واژینال می باشد. شیاف پوژسترون سبب باز کردن دهانه رحم شده و اگر نزدیکی صورت بگیرد لکه بینی و خونریزی اتفاق می افتد. مراقبت های بعد IVF در این مرحله فقط با مراجعه به پزشک امکان پذیر است. 

رابطه جنسی:

زوجین می بایست از داشتن رابطه جنسی در زمان درمان خودداری کنند. چون نزدیکی سبب صورت نگرفتن لانه گزینی و عفونت می شود و این یکی دیگر از مراقبت های بعد IVF است. برخی دیگر از متخصصان می گویند نزدیکی داشتن در طول روش آی وی اف خوب است چرا که احتمال لانه گزینی را بیشتر می کند. طبق مطالعاتی که در کشور استرالیا شده، مقاربت پس از IVF خیلی هم مضر نبوده و جنین ۶_۸ هفته بعد از انتقال زنده مانده این یعنی اینکه مایع منی برای رشد و لانه گزینی مناسب است.

استراحت:

معمولا خانم ها مراقبت های بعد IVF را فقط استراحت مطلق می بینند. استراحت مطلق هیچ فایده ای در IVF ندارد. در صورتی که پزشک استراحت مطلق را توصیه کرد این کار را انجام دهید (استراحت مطلق داشته باشید).

استرس:

استرس به طور کلی نقش زیادی روی موفقیت IVF ندارد. داشتن استرس برای خانم های که از روش آی وی اف استفاده می کنند، طبیعی است. برای کم شدن استرس سعی کنید در گروه های اجتماعی باشید. حضور در جمع های اجتماعی باعث به اشتراک گذاشتن اطلاعات و نگرانی های تان می شود. بهتر است اطرافیان تان از روند IVF تان آگاه باشند تا از شما حمایت کنند. مشاوره با پزشک تان و داشتن ورزش های مثل مدیتیشن و یوگا هم در درمان استرس بسیار مفید است.

شبه علائم باروری:

حساسیت سینه ها، خستگی، حالت تهوع، لکه بینی، گرفتگی شکم و لکه بینی جزء علائم شایع IVF است. این علائم گاه به علت بارداری و گاه به علت استفاده از پروژسترون، دیگر داروها و استرس رخ می دهد.

آزمایشات بارداری:

زوجینی که می خواهند آزمایش بارداری انجام دهند به ۳ نکته توجه کنند.

• چون اول تزریق هورمون HCG را شروع می کنند این هورمون در تست های بارداری خانگی سریع خود را مشخص می کند پس نباید سریع تست بارداری بدهند که جواب مثبت کاذب شود.
• بعد از گذشت ۶ روز پس از کاشت اگر جواب بارداری مثبت نشد نگران نباشید.
• ۱۰ روز پس از انتقال اگر تست بارداری را انجام می دهید تست بارداری خانگی نباشد (بهتر است از آزمایش خون استفاده کنید).

دوقلوزایی و هورمون HCG:

آخرین مورد از مراقبت های بعد IVF، دوقلوزایی و سطح HCG می باشد. اگر تخمک ها (۲عدد) درون رحم انتقال داده شود سطح HCG بالاتر از حد نرمال است. انجام تست بارداری بی موقع نشان می دهد که شما دوقلو باردار هستید. در صورتی که در بیشتر مواقع شما فقط یک جنین دارید. از طرف دیگر اگر حتی ۲ قلو باردار باشید باید سونوگرافی انجام دهید تا مشخص شود و با این آزمایش مشخص نمی شود.

از سرکوب پریودی تا مراقبت های بعد IVF

برای درک بهتر اهمیت مراقبت های بعد IVF ما اول تا آخر IVF را برایتان توضیح می دهیم. بیشتر افراد نابارور در آرزوی فرزنددار شدن هستند ولی نمی توانند از راه طبیعی صاحب فرزند شوند.  خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی امروزه زوجین نابارور می توانند فرزنددار شوند. از روش های کمک باروری پرطرفدار می توان روش آی وی اف را نام برد. روشی که مادر باید از داروهای خاصی استفاده کند و زیر نظر پزشک باشد تا بازیابی تخمک صورت بگیرد و در رحم مادر کشت شود. کاشت جنین هیجان انگیزترین مرحله IVF است که روزهای پس از آن باید مراقبت های بعد IVF را به جا آورد. 

اگر بدانید که پس از کشت چطور می توانید مواظب خودتان باشید می توانید آرامش زیادی داشته باشید. ما در این قسمت دستورات مورد نیاز برای مراقبت های بعد IVF را به شما می گوییم تا بارداری به موفقیت ختم شود. در ضمن توصیه های گفته شده برای هر بیمار با توجه به سابقه پزشکی و ترجیحات وی متفاوت می باشد. مراحل کلی IVF به صورت زیر می باشد.

 

سرکوب پریودی: داروهای سرکوب کننده پریودی را مادر باید مصرف کند تا بتواند مراحل بعدی صورت بگیرد. 

بالا رفتن مقدار ذخیره تخمک: بعد از سرکوب شدن پریودی مادر داروهای هورمونی FSH را مصرف می کند تا تعداد تخمک ها زیاد شوند. مادر باید ۱۰ تا ۱۲ روز تزریق FSH انجام دهد.

بررسی پیشرفت درمان: همزمان سونوگرافی واژینال به منظور بررسی تخمدان های خانم به صورت مرتب از خانم گرفته می شود. ۳۴ تا ۳۸ ساعت پیش از جمع کردن تخمک ها تزریق هورمونی آخر صورت می گیرد تا بلوغ تخمک ها سریعتر صورت بگیرد.

جمع آوری تخمک ها: جمع آوری تخمک ها یک جراحی کوچک ۱۵_ ۲۰ دقیقه ای است که با دل درد و انقباض و گاهی خونریزی جزئی همراه است.

باروری تخمک ها: تخمک ها را با اسپرم ها مخلوط می کنند و ۶ روز بعد به رحم مادر انتقال داده می شوند.

کاشت جنین: انتقال جنین ها به درون رحم مادر، کاشت نام دارد. 

 

مراقبت های بعد IVF پس از انجام کاشت جدی تر می شود. بیشتر دکتران بعد از کاشت به بیمار توصیه می کنند ۱ روز در رختخواب بماند و استراحت مطلق را داشته باشد. اگر مادر تصمیم به انجام فعالیت های روزانه خود را دارد از انجام کارهای سنگین خودداری کند. بهتر است مادر به توان خود اعتماد کند. اگر می تواند کارهای سبک خودش را انجام دهد پس فعالیت سبک داشته باشد تا جریان خون بهتر به رحم اش منتقل شود. در صورتی که مادر عصبی، مضطرب و خسته است بهتر است بی حرکت بماند اما اگر باز هم اصرار به داشتن فعالیت دارد به یک پیاده رویی سبک بسنده کند.

صبور بودن و حوصله کردن نیز جزء مراقبت های بعد IVF بوده زیرا بعد از کاشت تمام دغدغه مادر بارداری است. حتی ممکن است مادر نتواند روی موضوع دیگری تمرکز کند. بهتر است صبور باشید و از انجام تست خانگی بارداری خودداری کنید زیرا جواب زودهنگام تست های خانگی غلط است. HCG همان هورمونی است که پیش از بازیابی به منظور تحریک تخمک گذاری مصرف می شود که اگر مادر تست بارداری خانگی بدهد مثبت می شود و غلط است. گاها ممکن است HCG طبیعی در اوایل باروری در بدن کم باشد و اگر تست بارداری خانگی را انجام دهید منفی شود که باز هم غلط است. 

تجربه علائم زیر که به علائم و نشانه های شبه بارداری در روش آی وی اف معروف است نیز طبیعی می باشد.

• نفخ 
• خستگی
• درد سینه ها
• نوسانات خلقی
• و لکه بینی
• در صورت داشتن علائم زیر فقط صبور باشید. اگر علائم گفته شده شدیدتر شد و به آن نشانه های دیگری چون درد قفسه سینه، تنگی نفس و شکم درد اضافه شد حتما به پزشک خود مراجعه کنید.

مراقبت های بعد IVF برای لانه گزینی 

بعد از انجام روش آی وی اف تنها کاری که باید کرد، حفظ آرامش است. در روش آی وی اف مرحله لانه گزینی جنین نیز مراقبت های خاص خود را می طلبد. در این ۱۴ روز سعی کنید خوب بخوابید، توتون و کافئین مصرف نکنید. معمولا بیشتر پزشکان به بیماران شان خودداری از نزدیکی و عدم انجام ورزش های سنگین را توصیه می کنند. علت منع از فعالیت های گفته شده، به وجود نیامدن انقباضات رحمی است. چرا که تخمدان ها کمی حساس هستند و باید مواظب بود تا دچار پیچ خوردگی تخمدان نشوید. 

به مواد غذایی خودتان اهمیت بدهید. فرض کنید که باردار هستید و سعی کنید پروتئین، سبزیجات و مواد غنی از فیبر مصرف کنید. از مصرف خوراکی های چون غذاهای دریایی جیوه دار و پنیرهای نرم خودداری کنید. در این دوران بهتر است تحت حمایت عاطفی دیگران باشید. از دوستان، خانواده و همسر خود کمک عاطفی بگیرید. حوصله کنید تا این دوران پراسترس و تنش زا بگذرد. ۲ هفته پس از گذشت کاشت جنین در روش آی وی اف باید آزمایش خون بارداری بدهید تا بارداری تان تأیید شود.

در صورت وجود بارداری باید تا هفته ۸ یا ۱۰ زیر نظر پزشک باشید. پزشک متخصص تان بارداری را از راه سونوگرافی و آزمایش خون زیر نظر دارد. اگر مشکلی نداشتید باید به نزد پزشک متخصص زنان برای مراحل بعدی بروید. بعضی بیماران روش آی وی اف را تا اندازه ۱ سیکل ادامه می دهند و برخی دیگر درمان را خیلی سریع پیش می گیرند. 

۱۰ نکته در مورد مراقبت های بعد IVF

در این قسمت شما را با ۱۰ نکته در مورد مراقبت های بعد IVF آشنا می کنیم.

انتخاب یک پزشک باتجربه:

در کلینیک متوجه می شوید که انتقال نطفه یک کار رایج است. ولی شما به عنوان یک بیمار مراجعه کرده اید و بابت آن هزینه پرداخت می کنید پس به نزد یک پزشک باتجربه و کاردان بروید. باتجربه بودن پزشک باعث انجام روش آی وی اف با مهارت بیشتر می شود.

سریع بودن:

جابه جای نطفه باید آسان و سریع صورت بگیرد. از اول سوالات مربوط به روش آی وی اف را پزشک بپرسید و بگذارید که مراحل IVF را به صورت بازی انجام دهد. سریع بودن پزشک سبب موفقیت در عملیات آی وی اف می شود.

نداشتن هیدورسالپنکس:

هیدروسالپنکس مایع موجود درون لوله های رحم بوده که ممکن است دارای بیماری های مقاربتی باشد. مایع هیدروسالپنکس سبب غیرممکن کردن بارداری طبیعی می شود. وقتی این مایع داخل رحم بشود امکان از بین رفتن نطفه زیاد است. پیش از IVF آزمایش سونوگرافی بدهید تا لوله های تان پیش از IVF ترمیم شود.

انجام آزمایشات:

خودتان پیگیر انجام آزمایشات خود شوید زیرا در کلینیک بعضا آزمایشات ضروری و لازم را انجام نخواهند داد. برای بیماران IVF آزمایشات هورمونی ضروری است. بررسی مایع منی، تخمدان ها و لوله های رحم واجب است. در ضمن بیمارانی که قرار است از جنین اهدایی دیگران استفاده کنند باید حتما آزمایش بررسی اسپرم و تخمدان را بدهند. آزمایش بررسی تخمدان در ۱۳ یا ۱۴ روزی که پوشش درونی رحم ضخیم شده لازم می شود.

مصرف فولیک اسید و مولتی ویتامین:

با مصرف فولیک اسید از نقص های مادرزادی جنین جلوگیری کنید. قبلا از کاشت از ۳ ماه قبل هر روز یک مکمل بخورید. مصرف زیاد فولیک اسید نیز باعث تولد دوقلوزایی می شود. درباره مصرف مکمل با دکترتان حرف بزنید. مصرف فولیک اسید به همراه ویتامین های گروه ب و دی را فراموش نکنید.

انتقال ۲ نطفه:

اگر سن تان بیشتر از ۴۰ سال است ۲ نطفه بکارید. با دکتر خود در مورد این موضوع صحبت کنید. تعداد نطفه ها به تعداد و کیفیت تخمک ها، سن و سابقه پزشکی تان بستگی دارد. احتمال بارداری چندقلویی نیز برایتان وجود دارد پس طبق شرایط خودتان تصمیم بگیرید.

استراحت بعد کاشت:

معمولا در روش آی وی اف استراحت رایج است. سعی کنید در کنار استراحت کردن قهوه و الکل نخورید. پیاده رویی داشته باشید و با انجام کارهای سخت به خودتان فشار وارد نکنید. حمام داغ نروید تا نطفه تان آرام و خشک باشد.

عطسه و سرفه کردن:

اگر در زمان کاشت دچار سرماخوردگی شدید به دکترتان اطلاع بدهید. در طول IVF نباید عطسه و سرفه کنید. این مسئله در زمانی که نطفه درون بدن است روی کاشت تأثیری ندارد اما زمان جراحی تأثیرگذار است.

دوری از استرس و شاد بودن:

از افرادی که کنارتان هستند بخواهید با گفتن جوک و لطیفه شما را بخنداند. طبق مطالعات بعد از انجام روش آی وی اف افرادی که می خندند بیشتر احتمال بارداری برایشان وجود دارد زیرا خندیدن باعث کاهش استرس و افزایش شانس باروری می شود.

مراقبت از خود:

برای مراقبت از خود کافئین نخورید، از مصرف مشروبات خودداری کنید. فعالیت های ورزشی را بیشتر کنید و روز انتقال، طب سوزنی را انجام دهید. روزهای بعد کاشت آرام باشید. کار نکنید و آرامش تان را حفظ کنید.

مهمترین و ضروری ترین مراقبت های بعد IVF

راه های مختلفی برای زندگی سالم داشتن وجود دارد. برخی از این راه های متعدد در زیر آورده شده است.

رژیم غذایی:

رژیم غذای قبل و بعد از روش آی وی اف بسیار مهم است. اگر تغذیه شما هنگام IVF مناسب باشد بدن تان مواد لازم را دریافت می کند. داشتن رژیم مدیترانه ای برای این روش بسیار مهم است. رژیم مدیترانه ای را خوراکی های زیر تشکیل داده است.

• میوه و سبزیجات تازه
• پروتئین های بی چربی 
• غلات کامل
• لبنیات کم چرب
• چربی های سالم
• حذف گوشت قرمز، مواد فرآوری شده، غلات تصفیه شده و شکر
• کاهش نمک

ورزش:

اگر به ورزش کردن عادت دارید بعد از IVF هم می توانید به فعالیت ورزش تان ادامه دهید اما با رعایت نکاتی که قبلا گفته شد. 

قطع مصرف داروها با مشاوره پزشک:

داروهای چون قرص های حساسیت زا، ایبوپروفن، استامینوفن، مکمل های بی نسخه و سایر داروها را قطع کنید زیرا ممکن است باعث عوارض بدی شوند.

مکمل های مناسب:

مصرف مکمل های مناسب هم می تواند بخشی از مراقبت های بعد IVF باشد. یکی از مکمل های که قبلا هم در قسمت مراقبت های بعد IVF به آن اشاره کردیم، فولیک اسید است. مصرف فولیک اسید را از آغاز پروسه IVF تا بعد از آن ادامه دهید.

خواب کافی:

خانم ها شبانه ۷ تا ۸ ساعت بخوابید. خواب کافی برای بارداری موفق در روش آی وی اف لازم است. بخشی از نکات مربوط به خوابیدن که زیر مجموعه مراقبت های بعد IVF می باشد موارد زیر است. 

• دمای اتاق خواب خود را بین ۱۵ تا ۱۹ درجه بگذارید
• پیش از خوابیدن به حمام بروید.
• داخل اتاق خواب اسطوخودس قرار دهید.
• ۴ تا ۶ ساعت پیش از خوابیدن کافئین نخورید.
• ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب هیچ چیز نخورید.
• پیش از خوابیدن موسیقی ملایم گوش دهید.
• ۳۰ دقیقه پیش از خوابیدن به تلویزیون، گوشی و رایانه نگاه نکنید.
• حرکات کششی را پیش از خوابیدن انجام دهید..

روابط جنسی:

آقایان ۳ تا ۴ روز پیش از بازیابی اسپرم انزال نداشته باشید زیرا ظرف آزمایش باید زمان جمع آوری اسپرم پر از اسپرم باشد. قرار نیست نزدیکی را کاملا قطع کنید اما فقط پیش از جمع آوری مایع اسپرم این کار را انجام ندهید. دخول سطحی باشد و نباید آمیزش عمیق باشد چون دهانه رحم تحریک می شود.

تسکین نشانه های IVF:

روش آی وی اف سیکل غیرقابل پیش بینی دارد و راه های تسکین نشانه های IVF متفاوت است. ولی هیچ تردیدی وجود ندارد که زنان نشانه های جسمی مختلفی را در IVF تجربه می کنند. پس معلوم نیست که هر خانم کدام یک از علائم گفته شده را داشته باشد.

مراقبت های بعد IVF از زبان یک دکتر

تا اینجای مقاله در مورد مراقبت های بعد IVF به طور کامل آشنا شدید اما بد نیست که این توصیه ها را از زبان یک دکتر به صورت تجربی بشنوید. اول از توضیح روش آی وی اف طبق توضیحات دکتر متخصص نازایی شروع می کنیم. روش آی وی اف؛ لقاح خارج از رحم است. در طی IVF به خانم آمپول های تحریک تخمک گذاری تزریق می شود و بعد وقتی که اندازه فولیکول ها به حد مجاز رسید خانم با بیهوشی به وسیله گاید سونوگرافی تعدادی از تخمک هایش تخلیه می شود. بعد تخمک ها از راه میکرواینجکشن با اسپرم مرد ترکیب شده و کشت داده می شود.

وقتی جنین به ۳، ۴ یا ۵ سانت رسید آن را درون رحم خانم داوطلب قرار می دهند. به روش IVF لقاح خارج از رحم یا به اصطلاح In Vitro  Fertilization هم گفته می شود. مراقبت های بعد IVF توصیه های است که پزشک به بیمار بعد از انجام IVF می کند که شامل ۴ مورد زیر می باشد.

• بعد از IVF استراحت نسبی داشته باشید.
• غذای سرد و بسیار گرم نخورید. همچنین غذاهای فست فودی را هم نخورید.
• از خوردن الکل، سیگار و کافئین پرهیز کنید.
• بعد از IVF حمام سرد هم نداشته باشید.

در ضمن عوارض روش آی وی اف همان داروهای تحریک کننده است زیرا باعث بزرگی تخمدان ها می شود و این عارضه یک مشکل نیست و به راحتی درمان می شود.

مراقبت های بعد پانکچر برای بیماران

با گفتن مراقبت های بعد IVF اذهان عمومی به سمت مراقبت های بعد کاشت کشیده می شود، در صورتی که چنین نیست. بعد از عمل پانکچر بیمار مجددا نیاز به مراقبت های خاصی دارد. ابتدا بگذارید تجربیات بیماران از عمل پانکچر را برایتان بگوییم سپس به مراقبت های بعد IVF در عمل پانکچر می پردازیم. اشخاصی که می خواهند روش آی وی اف را انجام دهند باید خود را برای تحمل پانکچر نیز آماده کنند. انجام پانکچر باید در سلامتی کامل بیمار و تحت نظر دکتر صورت بگیرد.

این عمل زمانی صورت می گیرد که فولیکول های رحم برای تخمک گیری آماده شده اند. پیش از عمل پرونده پزشکی تان را تشکیل دهید بعد هم برای اتاق عمل آماده شوید. چون بیهوش می شوید درد این عمل را متوجه نمی شوید بعد تخمک گیری انجام می شود. سپس تخمک های گرفته شده با سوزن به درون اسپرم ها تزریق می شوند. چون عمل پانکچر در بیهوشی انجام می شود مراقبت های بعد IVF برای پانکچر نیز مهم است. بعد از پانکچر بهتر است برای ۲ ساعت کاملا استراحت کنید.

اگر در قسمت لگن درد داشتید از قرص های دکتر برایتان تجویز کرده، بخورید. بعد از تخمک گیری به جزء مصرف قرص های خوراکی از قرص های آنتی بیوتیک نیز استفاده کنید تا دچار عفونت نشوید. بعد از چند روز انتقال جنین صورت می گیرد. مراقبت های کلی بعد آی وی اف شامل موارد زیر می شود.

از خودتان بیشتر مراقبت کنید:

مراقبت های بعد IVF تازه شروع شده است و این بار باید بیشتر از خود مواظبت کنید. پس چند روز استراحت داشته باشید و بخوابید.

به نحوه استفاده از داروها توجه کنید:

احتمال دارد بگویید مراقبت های بعد IVF شامل مصرف داروهای قبلی نمی شود که اشتباه است. در هفته های اول بعد انتقال از شیاف پروژسترون استفاده کنید تا جنین زنده بماند. پروژسترون در واقع هورمون اصلی حفظ بارداری است. هر چند که در روش آی وی اف تزریق این هورمون کمی دردناک است ولی تزریق آن را قطع نکنید.

غذای سالم بخورید:

همان طور که متوجه شدید داشتن غذای مناسب از جمله موارد ضروری مراقبت های بعد IVF به شمار می رود. شما قرار است به مدت ۹ ماه جنین را درون خود پرورش دهید. استفاده از غذای سالم به شدت برای زنانی که از روش آی وی اف استفاده می کنند توصیه می شود. سعی کنید سبزیجات و میوه تازه بخورید و غذای تان پر از پروتئین، ویتامین ب، کلسیم و آهن باشد و مصرف قرص پریناتال ضروری است.

خوردن فولیک اسید ضروری است:

بعد از کاشت، خوردن فولیک اسید را فراموش نکنید. ویتامین ب ۴۰۰ بخورید تا نقصی در لوله های عصبی تان به وجود نیاید.

از مواد شیمیایی و آلاینده ها دوری کنید:

به وسایل و لوازم خانگی مورد استفاده تان دقت کنید. از محصولات دارای مواد فتالات، بیسفنول، تریکلوزان و پارابن خودداری کنید زیرا درون این مواد شیمیایی غدد ریزی به اسم EDC وجود دارد که سبب ایجاد اختلال در هورمون های بدن تان می شود. همچنین این مواد باعث اختلال درون رحم تان شده و ممکن است جنین سقط شود. پس در زمان خرید برچسب لوازم خانگی را بخوانید.

مراقبت های بعد IVF از زبان مادران

برای جمع بندی آخر در مورد توصیه های مورد نیاز روش آی وی اف آن را از زبان برخی مادران می گوییم.

من در کل فقط ۳ روز ابتدای بعد کاشت را استراحت کردم و در این ۳ روز حتی حمام هم نرفتم. بیشتر مراقبت های بعد IVF من مربوط به خوراک و غذا است. از آبمیوه و غذاهای آبکی استفاده کرم تا دچار یبوست نشوم. بعد از آن هم فقط کارهای سبک را انجام دادم. یک مادر دیگر در مورد مراقبت های بعد IVF چنین گفته است.

من هم ۳ جنین کاشتم و بیشتر در استراحت کردن بودم. معمولا یک بالشت را زیر باسنم قرار می دادم. روزی ۱ لیوان از ترکیب آب و نشاسته می خوردم و سعی می کردم که فعالیتی نداشته باشم. مادر دیگری هم نکات مربوط به مراقبت های بعد از آی وی اف را چنین بیان کرده است.

• بالا نرفتن از پله ها
• استفاده کردن از توالت فرنگی (تا انتهای بارداری)
• خوردن سوپ در شب
• خوردن روغن زیتون در روز
• ۱۵ روز تمام استراحت
• خوردن ژله رویان
• دور بودن از وسایل اشعه دار
• خوردن آب فراوان

برخی ابهامات مربوط به مراقبت های بعد IVF هم موارد زیر می باشد.

ضروری بودن استراحت: بعد از اتمام روش آی وی اف استراحت بلافاصله ضروری نیست. لازم نیست حتما به رختخواب بروید. بهتر است بنشینید و مشغول تماشای تلویزیون شوید.

دوری از گرما: بعد از روش آی وی اف به حمام داغ، سونا یا هر جای که باعث بالا رفتن دمای رحم می شود نروید. چون به جزء خطر سقط امکان ناقص شدن لوله عصبی نیز وجود دارد.

خندیدن: طبق مطالعات پس از روش آی وی اف زنانی که بیشتر می خندند بارداری موفق تری دارند. یعنی وقتی می خندید استرس تان کم شده و لانه گزینی بهتر صورت می گیرد.

خوردن فولیک اسید: در قسمت های قبلی به چند مورد از مراقبت های بعد IVF در اینجا از جمله خوردن فولیک اسید اشاره کردیم. علت تکرار برخی از مراقبت های بعد IVF، اهمیت آن است. پس خوردن فولیک اسید بسیار ضروری است.

رژیم غذایی: رژیم غذایی روی مثبت شدن تست بارداری بسیار تأثیرگذار است. برای دریافت بهترین رژیم غذایی در روش آی وی اف از پزشک خود مشورت بگیرید.

فکر مثبت: سعی کنید آرام باشید و به چیزهای مثبت فکر کنید. اگر جنین داخل رحم نماند احساس گناه نداشته باشید چون شما در این اتفاق مقصر نیستید.

ادامه مصرف داروها: داروهای تان را تا بعد بارداری بخورید. 

پس متوجه شدید که منظور از مراقبت های بعد IVF چیست و چه کارهای را باید انجام داد تا بارداری با موفقیت به اتمام برسد. روش آی وی اف به علت حساسیت های خاصی که دارد باید مراقبت های بعد IVF رعایت شود. به عبارت دیگر روش آی وی اف در چهار مورد اساسی زیر خلاصه می شود.

• خوراک و تغذیه
• داروها
• ورزش 
• و استراحت و خواب کافی

در آخر امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.