داروهای آی وی اف IVF - آمپول النوا در آی وی اف

توضیح روش بارداری با IVF کار آسانی نیست، یک پزشک سال ها برای برای درک این روش درمانی تحصیل می کند، پس قاعدتا تشریح آن از طریق یکی دو تا مقاله امکان پذیر نیست ولی ما سعی می کنیم با ریل گذاری مناسب این قطار را به ایستگاه های مناسب برسانیم.

هر ایستگاه یک تعریف را در بر دارد که در کل خواندن مقاله پیش رو کمتر از ۱۵ دقیقه از شما وقت می گیرد. ولی باز برای اینکه زمان کمتری صرف کنید اگر جایی از مقاله از نظر خودم تکمیل کننده و غیر ضروری باشد، مشخص می کنم که اگر خواستید از آن عبور کنید.

ایستگاه اول: تعریف ناباروری

قبل از توضیح روش باروری IVF باید بدانیم تعریف ناباروری چیست.

تعریف ناباروری: اگر این زوج برای حداقل یک سال رابطه جنسی ممتد بدون پیشگیری به قصد بارداری داشته باشند و این اتفاق برایشان رخ ندهد به آن زوج نابارور می گوییم.

توجه داشته باشید که ناباروری یک مفهوم دو طرفه از طرف مرد یا زن می باشد، برای همین من دلایل ناباروری رو در پائین لیست می کنم شما می توانید ببینید قسمتی از آن ها برای خانم ها و قسمتی دیگر برای آقایان صدق می کند.

دلایل ناباروری: همانطوری که در بالا گفته شد، پس از تلاش دو نفر با شروط بالا، اگر باروری اتفاق نیفتاد می توانید علت آن را در یکی از موارد زیر پیدا کنید. روش های برطرف کردن مشکلات زیر یا با عمل حراجی یا با دارو درمانی امکان پذیر است که چند پاراگراف بعدی مفصل درباره داروها صحبت می کنیم.

• چسبندگی لگن به طور شدید
• اختلالات و انسداد لوله ای شدید
• ناباروری توجیه نشده
• آندومتریوز
• نازایی مردان
• اختلالات تخمک گذاری
• کاهش تخمک گذاری و نازایی به علت بالا بودن سن

ایستگاه دوم: روش بارداری IVF

پس اگر این زوج، با انجام رابطه های روتین و ممتد نتوانند باردار شوند، روش های مناسبی برای بارور کردن احتمالی مادر، وجود دارد که در انتهای این مقاله ۸ روش بارداری را معرفی می کنیم ولی در این قسمت به روتین ترین روش درمانی یعنی IVF می پردازیم.

در این قسمت سعی می کنم روش بارداری IVF رو با اینفوگرافی زیر توضیح بدهم.

1. مرحله تقویت تخمدان ها: ابتدا با دارو درمانی سعی می کنیم، تخمک ها را تقویت کنیم
2. مرحله برداشت تخمک ها: پس از اطمینان از کیفیت بالای تخمک ها، آن ها را از واژینال بر می داریم.
3. برداشت اسپرم: پس از تقویت و برداشت اسپرم ها، آن ها را شست و شو داده و کیفیت اسپرم ها را ارتقا می دهیم.
4. لقاح تخمک و اسپرم: سپس از اسپرم ها و تخمک ها با کیفیت ترین آن ها را جدا شده و در محیط آزمایشگاهی لقاح بین آن ها صورت می گیرد.
5. کشت جنین: پس از انجام لقاح، کشت جنین صورت می گیرد. در صورت موفقیت آمیز بودن برخی از جنین ها یا فریز می شوند یا بایستی به رحم منتقل شوند.
6. انتقال جنین: جنین ها به رحم منتقل می شوند، پس از دو هفته تست خون برای تشخیص بارداری از مادر احتمالی گرفته می شود، اگر بارداری موفقیت آمیز نباشد مرحله ۶ دوباره با جنین های با کیفیت مرحله ۵ تکرار می شود.

ایستگاه سوم: داروهای مخصوص روش آی وی اف IVF

قاعدتا وقتی باروری به روش های عادی امکان پذیر نیست، یعنی قطعا یک مشکلی در میان است، مشکلات بیان شده در بالا یا با عمل حراجی یا با دارو درمانی بهبود می یابند. داروهای مخصوص آی وی اف بسیار متنوع هستند و هر کدام از آن ها در یک مرحله ای از بارداری استفاده می شوند برای اینکه از پیچیدگی معرفی داروها کم کنیم سعی می کنیم آن ها را دسته بندی شده خدمت شما معرفی کنیم.

نکته مهم: به دلیل حساسیت مراحل مختلف IVF، تجویز و مصرف داروها بایستی با انجام تست های مختلف زیر نظر پزشک انجام گیرد، حقیقتا از شما زوج عزیز تقاضا دارم از خود درمانی پرهیز کنید و اگر روش درمانی IVF را انتخاب کرده اید از درمان همزمان ناباروری با روش های دیگر به دلیل تداخل های احتمالی جدا خودداری کنید.

نکته مهم: مقدار، اندازه و دفعات مصفر، داروهایی که در پائین آورده شده اند را پزشک متخصص شما انتخاب می کند.

کلومیفن سیترات - (خوراکی)

این دارو از سال ۱۹۶۰ تا به حال در روش آی وی اف مصرف می شود که از بهترین داروهای افزایش دهنده رشد و نموی فولیکول های تخمدان است. این دارو را باید ۳ تا ۷ روز یا ۵ تا ۹ روز سیکل پریودی مصرف کرد.

هورمون های FSH سبب تحریک فولیکول تخمدان شده و رشد تخمک ها را چندین برابر می کند. کلومید با وصل شدن به گیرنده های استروژن مغز سبب ترشح گنادوتروپین در نهایت رشد فولیکول ها می شود.

گاهی از کلومید برای تحریک تخمک گذاری در روش آی وی اف زمان لقاح استفاده می شود. 

در نخستین مراحل، بیماران باید ۵ روز کلومید را بخورند و بعد از ۳ ماه در صورت باردار نشدن به پزشک مراجعه کنند. همان طور که گفتیم داروهای آی وی اف نیز عوارض خود را دارند. از عوارض این دارو باید به شکم درد، کج خلقی و اختلال بینایی اشاره کرد.

گروه دوم داروهای آی وی اف، گنادوتروپین ها هستند که به سه دسته زیر تقسیم می شوند.

• گنادوتروپین یائسگی که ترکیبی از LH_ FSH هستند.
• FSH خالص
• گنادوتروپین جفتی (HCG)

این دارو دارای LH و FSH می باشد و برای رشد بیشتر فولیکول ها کاربرد دارد. این دارو در مارک های مختلف در بازار عرضه می شود. شکل تزریقی آن عضلانی می باشد و معمولا به همراه Cinal_F و Gonal_F تجویز می گردد.

عوارض این داروهای آی وی اف؛ حساسیت شکمی، افزایش وزن، نفخ معده و سختی در تزریق است. داروهای تزریقی گنادوتروپین با یک سوزن ریز به شکل زیرپوستی تزریق می شوند.

در ضمن ممکن است بیماران با حالت های چون سرگیجه، تنگی نفس، استفراغ، تهوع و دردهای لگنی روبرو شوند.

متفورین 

این دارو سبب کاهش انسولین سطح بدن می شود. پایین بودن انسولین به منظور القاء تخمک گذاری لازم است. این دارو به جزء هزینه کمی که دارد عوارض کمتری را نیز دارد.

همچنین خطر چندقلوزایی در روش ivf با مصرف این دارو کاهش می یابد. پایین بودن سطح انسولین برای زنانی که سندروم تخمدان پلی کیستیک دارند از الزامات درمان است.

سندروم تخمدان پلی کیستیک از بیماری های رایج در زنان است. تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد زنان به این بیماری مبتلا می شوند. 

متفورمین برای ۷۰ درصد از خانم های مبتلا به این سندروم تجویز می شود و باعث پایین آمدن ریسک سقط جنین نیز می شود. از عوارض متفورمین باید نفخ، بی اشتهایی و استفراغ را بیان کرد.

ویتامین دی:

در قسمت های قبل گفتیم که ویتامین ها از جمله داروهای آی وی اف هستند. یکی از این ویتامین ها، ویتامین D3 می باشد. ویتامین D سبب تولید تخمک های مرغوب در تخمدان می شود و در روش ivf ما به تخمک های مرغوب نیاز داریم. ویتامین D موجود در خون تشکیل دهنده سطح معینی از هورمون ها می باشد. زنانی که بدن شان به اندازه کافی ویتامین دی دارد ۲ برابر بیشتر از زنانی که کمبود ویتامین دی دارند باردار می شوند. در حقیقت سطح کافی ویتامین دی سبب ایجاد جنین خوب می شود.

مصرف ویتامین دی در روش آی وی اف باعث متعادل سازی هورمون های جنسی می شود. در واقع باعث موارد زیر می شود.

• بالا بردن هورمون های پروژسترون و استروژن در زنان 
• تنظیم عادت ماهانه
• بالا بردن شانس بارداری
• رشد هسته اسپرم ها در مردان

داروهای آی وی اف

داروهای آی وی اف به داروهای کمک باروری معروف هستند و با داروهای تحریک کننده تخمک فرق دارند. چون هدف از مصرف داروهای آی وی اف کسب فولیکول بیشتر در پانکچر می باشد. بنابراین دیگر لازم به تحریک زیاد تخمدان ها نیست. داروهای آی وی اف به دو صورت زیر هستند.

• داروهای خوراکی برای تحریک تخمدان ها که باید مصرف شوند.
• داروهای که فقط در سیکل IVF باید مصرف شوند. این داروها تزریقی بوده و فقط توسط پزشک متخصص تجویز می شود و دوز آن در اشخاص گوناگون، متفاوت است.

بهترین داروها برای درمان نازایی، داروهای دارای هورمون های FSH، HCG و LH هستند که به شکل تزریقی تجویز می شوند. این داروها سبب افزایش فولیکول ها و بالا بردن شانس باروری می شوند. تشخیص، مقدار مصرفی و موارد مصرفی آن طبق نظارت پزشک صورت می گیرد. برخی از انواع داروهای آی وی اف برای درمان ناباروری شامل موارد زیر است.

Cinal_F و Gonal_F

این داروها دارای هورمون FSH است و با مارک های مختلف و دروهای گوناگون در بازار موجود می باشد. معروف ترین این داروها Cinal_F و Gonal_F است که به شکل زیرجلدی دور ناف یا بازو تزریق شده و سبب تقویت و رشد فولیکول ها می شود.

HCG 

از جمله داروهای آی وی اف، HCG است. وقتی فولیکول ها به اندازه مناسب رسیدند، از این هورمون به منظور آزادسازی تخمک ها استفاده می شود. HCG به شکل عضلانی تزریق می شود و تخمک گذاری ۳۴ تا ۴۰ ساعت بعد رخ خواهد داد.

Orgalotarn و  Cetrotide

اورگالوتران و ستروتایر از دیگر داروهای آی وی اف است که مانع از باز شدن فولیکول ها و عمل تخمک گذاری زودرس می شود و به شکل زیرجلدی در دور ناف یا بازو تزریق خواهد شد.

Superfact و Cinafact

 این دو دارو در سیکل IVF تجویز شده و به شکل وریدی باید تزریق شود.

داروهای آی وی اف چون سبب تحریک تخمدان می شوند با عوارضی نیز همراه خواهند بود. یکی از عوارض مصرف داروها در روش IVF، سندروم تحریک زیاد تخمدان است. خانم ها و اشخاصی که به تخمدان پلی کستیک مبتلا هستند احتمال ابتلا به این عارضه را دارند. در صورتی که مصرف داروها زیر نظر پزشک باشد ابتلا به عوارض دارو بسیار کم است.

ابهاماتی در مورد داروهای آی وی اف

نوع دارو: غالبا داروهای آی وی اف به شکل تزریقی هستند. ولی در موارد خاص داروهای روش آی وی اف به صورت ترکیبی یعنی تزریقی و خوراکی می باشد. اگر دارو تزریقی باشد، تزریق آن به شکل عضلانی، وریدی و یا باز ترکیبی است.

داروی تحریک تخمدان ها: بعد از انجام سونوگرافی در روز ۲ یا ۳ پریودی، اگر ضخامت آندومتر مناسب باشد داروهای تزریقی شروع می شود. سونوگرافی بعدی تقریبا ۱ ماه بعد از سونوگرافی اول است. این سونوگرافی با آزمایش خون برای بررسی وضعیت هورمونی می باشد. از جمله داروهای آی وی اف در این مرحله تزریق آمپول HCG، بوسرلین، اویترول و غیره است. این داروها معمولا در شب تزریق می شوند و پروتکل آن طولانی است.

روش دیگر تحریک تخمدان ها: این روش با دارهای ترکیبی تزریق و خوراکی برای تحریک سازی تخمدان ها آغاز می شود. ۲ یا ۳ روز پریودی سونوگرافی واژینال آغاز شده و بعد از پنج روز مصرف داروهای آی وی اف شروع می شود. در روش آی وی اف وقتی فولیکول ها به ۱۷ میلی متر برسند باید آمپول HCG، دکاپیتل، اویترول و غیره برای بالغ شدن فولیکول ها مصرف شود.

داروهای خاص روش آی وی اف بعد از انجام تخمک گیری: دکتر بعد از انجام روش آی وی اف در اتاق جراحی، داروهای خاصی را تجویز خواهد کرد. بیمار باید داروهای تجویزی را حتما استفاده کند. مصرف داروها با مثبت شدن پاسخ تست بارداری و اطلاع دادن به دکتر داروها در روش آی وی اف تا تشکیل قلب جنین ادامه دارد. 

در مورد مدت زمان انجام روش آی وی اف باید اینگونه گفت. پزشک با توجه به میزان آمادگی تخمدان، سیکل های قبلی تان، وزن و سن تان دو راه را برای درمان نازایی با آی وی اف برایتان در نظر می گیرد.

• راه اول: به این راه پروتکل لانگ می گویند و ۴۰ تا ۵۰ روز زمان لازم دارد. ۲ تا ۵ روز بعد از پریودی از راه واژینال صورت می گیرد. بعد داروهای آی وی اف که احتمال دارد قرص جلوگیری و آمپول باشد تجویز می شود. سونوگرافی بعدی پس از گذشت یک ماه است و مقدار مصرفی داروها باز تنظیم می شود. سونوگرافی سوم ۸_ ۱۶ روز دیگر است بعد با توجه به تخمدان ها آزمایشات انجام می شود.
• راه دوم: راه دوم یک راه کوتاه مدت است که آن را پروتکل کوتاه مدت نامیده اند. این رده ۸_ ۱۶ روز زمان می خواهد. با انجام سونوگرافی ها مقدار رشد فولیکول ها بررسی شده و بعد آزمایشات هورمونی انجام می شود. بعد از مصرف داروهای آی وی اف بقیه مراحل نیز انجام می شود.

در مورد نتیجه گیری این مقاله باید گفت، روش آی وی اف روشی ایمن و مناسب برای درمان نازایی است و در آن از داروهای مختلفی استفاده می شود. یک از داروهای تزریقی روش IVF، آمپول النوا است که تزریق ان نیز عوارض خود را دارد اما فوایدش بیشتر از عوارضش است.  

چگونه برای روش آی وی اف آماده شویم؟

روش IVF (لقاح مصنوعی) یک روش پیچیده برای درمان نازایی است که امروزه طرفداران زیادی را پیدا کرده است. در زمان انجام IVF تخمک های بالغ بازیابی می شود و بعد با عمل، لقاح صورت می گیرد. بعد رویان در رحم مادر گذاشته می شود. انجام آی وی اف موفق و ایجاد فرزندان سالم به عواملی چون علت ناباروری و سن بستگی دارد. در ضمن IVF روشی تهاجمی و پرهزینه است. در صورتی که رویان های بیشتری درون رحم گذاشته شود احتمال چندقلوزایی وجود دارد. وقتی روش آی وی اف را برای درمان نازایی انتخاب کردید باید بدانید که موفقیت در این روش به عوامل گوناگونی بستگی دارد. قبل از IVF باید غربالگری های زیر نیز انجام شود.

آزمایش ذخیره تخمدان: پیش از IVF به منظور تعیین تخمک، پزشک میزان غلظت هورمون تولیدکننده فولیکول، مولدین و استرادیول را اندازه گیری خواهد کرد. این آزمایش در نخستین روزهای چرخه قاعدگی صورت می گیرد. نتایج آزمایش با سونوگرافی تخمدان ها می باشد تا جواب مصرف داورهای آی وی اف نسبت به تخمدان ها ارزیابی شود.

بررسی مایع منی: مایع منی پیش از IVF بررسی می شود. 

غربالگری عفونی: پیش از IVF زن و مرد از نظر بیماری های مقاربیتی غربالگری می شوند.

تمرین منتقل کردن رویان: دکتر پیش از IVF باید انتقال رویان را به درون حفره رحم تمرین کند. 

معاینه سوراخ رحم: سوراخ رحم توسط دکتر پیش از IVF معاینه می شود. هنگام معاینه تزریق مایع از راه دهانه رحم به درون رحم انجام می شود. بعد با سونوگرافی وضعیت رحم را بررسی می کنند.

پیش از انجام روش آی وی اف باید سه سوال زیر را در نظر بگیرید.

چه مقدار رویان انتقال داده می شود؟ تعداد رویان ها طبق تعداد تخمک ها و سن فرد منتقل می شود. لانه گزینی موفق با بالا رفتن سن در خانم ها کم می شود به همین دلیل برای خانم های مسن از رویان های بیشتری استفاده می شود.

رویان های اضافی را چکار می کنند؟ رویان های اضافی در روش آی وی اف ذخیره و فریز می شود.

عمل فریز چه تأثیری روی موفقیت سیکل IVF در آینده دارد؟ زنده زدایی پس از IVF با رویان های فریز شده کم است.

همچنین برای مدیریت کردن چند قلوزایی در روش IVF باید تعداد جنین ها را کاهش داد. زیرا چندقلوزایی خطرات گوناگونی را با خود دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد IVF حتما با مشاوران در این باره صحبت کنید.

اول تا آخر روش IVF

IVF از جمله فرآیندهای پیچیده می باشد که کمک می کند تا باروری صوت بگیرد و مانع از مشکلات ژنتیکی می شود. در واقع IVF سبب انجام صحیح عمل لقاح می شود. در زمان IVF، تخمک های بالغ را از تخمدان می گیرند و بعد با اسپرم در مکانی چون آزمایشگاه بارور می کنند. بعد رویان ها را به رحم انتقال می دهند. پروسه کامل IVF سه هفته زمان لازم دارد. گاهی ممکن است انجام مراحل مختلف IVF کمی طول بکشد و به همین دلیل از زمان گفته شده بیشتر شود. روش آی وی اف به صورت تیتروار عبارت است از

• حذف تخمک های رحم از فولیکول های رسیده
• مخلوط کردن تخمک ها با اسپرم
• تزریق رویان به رحم

آی وی اف اثرگذارترین روش در تکنولوژی بارور کردن می باشد. در این روش یا از اسپرم و تخمک خود شخص یا از شخص دیگر استفاده می شود. انجام آی وی اف از دو مرحله مصرف داروهای آی وی اف و لقاح تخمک و اسپرم تشکیل شده است. علل استفاده از روش آی وی اف موارد زیر است.

صدمه دیدن لوله های فالوپ: انسداد لوله های فالوپ سبب مشکل ساز کردن عمل لقاح شده و رویان قادر به حرکت نخواهد بود.

اختلالات تخمک گذاری: گاهی عمل تخمک گذاری رخ نمی دهد یا منظم نیست به همین دلیل لقاح انجام نمی شود.

اندومتریوز: اگر بافت های رحمی بیرون از رحم رشد کنند روی عملکرد تخمدان، لوله های فالوپ و رحم تأثیر خواهد گذاشت.

فیبروم های رحمی: فیبروم های رحمی نوعی غدد خوش خیم می باشند که درون دیواره رحم می رویند. این غدد در ۳۰_ ۵۰ سالگی در زنان می روید و سبب اختلال در لانه گزینی می شوند.

تیوبکتومی (عقیم سازی زنان): در صورتی که برای نازایی لوله های فالوپ برش خورده یا مسدود شده باشد به آن عمل تیوبکتومی می گویند. برای بارداری با این مشکل، روش آی وی اف روش خوبی است.

اختلال در ایجاد اسپرم مرغوب: اگر اسپرم رقیق باشد یا خوب حرکت نکند یا حتی اندازه و شکل خوبی برای بارورسازی تخمک های رحم نداشته باشد سبب اختلال در بارداری می شود. در صورت شناسایی این اختلال باید به پزشک بگویید تا این اختلال را درمان کند.

ناباروری بی علت: هیچ علتی برای نازایی و ناباروری زوجین وجود نداشته باشد.

اختلالات ژنتیکی: در صورت داشتن مشکلات ژنتیکی زوجین می بایست آزمایشات ژنتیکی انجام دهند. اگر لقاح از لحاظ ژنتیکی سالم بود، رویان داخل رحم شده و بارداری صورت می گیرد.

سرطان و دیگر مشکلات پزشکی: در چنین شرایطی روش IVF بسیار مناسب است.

خطرات استفاده از روش آی وی اف

چندقلوزایی: چندقلوزایی با خود خطر زایمان زودرس و پایین بودن وزن نوزاد را به همراه دارد.

سندروم تخمدان تحریک پذیر: مصرف داروهای آی وی اف از جمله داروی HCG هورمونی سبب ابتلای فرد به این سندروم می شود که بسیار دردناک است. علائم این بیماری بعد از مصرف داروهای آی وی اف رخ می دهد و تا ۷ روز با بیمار همراه است. در صورت شدیدتر شدن این سندروم باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

سقط جنین: سقط جنین در IVF بیشتر از بارداری طبیعی است و این خطر با بالا رفتن سن نیز بیشتر می شود.

خطرات بازیابی تخمک: به منظور جمع کردن تخمک ها باید از سوزن استفاده شود. استفاده از سوزن سبب خونریزی، صدمه دیدن روده ها، عفونت رگ های خونی و مثانه و حتی بیهوشی می شود.

بارداری بیرون از رحم: تقریبا ۲ تا ۸% زنانی که روش آی وی اف را انجام داده اند، بارداری بیرون از رحم داشته اند. در این روش تخمک در خارج از رحم درون لوله های فالوپ عمل لانه گزینی را انجام می دهد.

خطرات وضع حمل: سن مادر فاکتور اصلی خطرات وضع حمل است و ربطی به شکل لقاح ندارد.

استرس: استفاده از داروهای آی وی اف و انجام آن از نظر اقتصادی و فیزیکی برای شخص استرس زا می باشد. در این صورت بهتر است از مشاوران و دوستان خود کمک بخواهید.

سرطان: در مواردی ابتلا به سرطان با روش IVF مشاهده شده است. وقتی روش IVF را انتخاب کردید باید برای انجام آن آماده شوید. پیش از انجام IVF در مورد داروهای آی وی اف، فرآیند و هزینه ان تحقیق کنید تا به مشکل برنخورید. 

آزمایشات پیش از انجام IVF عبارت است از 

تست مخازن تخمدان ها: این تست در مورد کمیت و حتی کیفیت تخمک ها است که با آزمایش FSH و استرژن خون قاعدگی انجام می شود. نتایج این تست نشان دهنده میزان جواب دهی تخمدان ها به درمان است.

آنالیز اسپرم: قبل از انجام IVF تست آنالیز اسپرم باید حتما اجرا شود.

آزمایش تشخیص عفونت: این آزمایش برای تشخیص مرض های عفونی چون انواع هپاتیت و ایدز است.

آزمایش رحم: قبل از اجرای روش آی وی اف آزمایش رحم نیز انجام می شود.

سوالات مربوط به روش IVF

تعداد رویان ها: تعداد رویان ها به تعداد تخمک های رها شده و سن بستگی دارد. از آنجا که لانه گزینی در زنان سن بالا کمتر است باید تعداد رویان های بیشتری انتقال داده شود.

رویان های اضافی: معمولا رویان های اضافی فریز شده و برای چند سال بعد قابل استفاده می باشد.

مدیریت چندقلوزایی: برای کاهش خطر چندقلوزایی نطفه را از درون رحم مادر بیرون می آورند اما تصمیم به انجام این کار به خود شخص مربوط است.

انتظارات از روش IVF: عمل IVF چند مرحله دارد، مراحل آن عبارت است از تحریک تخمدان ها، رهاسازی اسپرم، باروری و منتقل نمودن اسپرم. چرخه روش آی وی اف ۲ تا ۳ هفته زمان لازم دارد و اگر لازم باشد باید زمان بیشتری صرف شود.

اگر در روش IVF از تخمک های خودتان استفاده شود پیش از این فرآیند با داروهای آی وی اف تخمدان ها چند تخمک را تولید می کنند. اگر تخمک ها در روش IVF بارور نشوند از این روش ها استفاده می شود.

تحریک تخمدان ها: برای تحریک تخمدان ها باید از داروهای آی وی اف تزریقی که شامل LH و FSH است استفاده کرد. با تزریق این هورمون چند تخمک رها می شود.

بالغ سازی تخمک: یکی دیگر از داروهای آی وی اف برای بالغ سازی تخمک ها تزریق هورمون HCG است. 

جلوگیری از رهاسازی تخمک های زودرس: در این روش از رها شدن تخمک های زودرس جلوگیری می شود.

آماده سازی دیواره رحم: در زمان آزادسازی تخمک ها یا انتقال رویان باید از دیگر داروهای آی وی اف استفاده شود. مکمل پروژسترون یک داروی مناسب در روش IVF برای آماده سازی دیواره رحم به منظور لانه گزینی است. به طور کلی ۷ تا ۱۴ روز برای تحریک سازی تخمدان ها زمان لازم است و باید آزمایشات زیر انجام شود.

اولتراسوند واژن: آزمایش و عکس برداری از رحم به منظور توسعه فولیکول ها و بررسی مایعات تخمدان است.

آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی مقدار تحریک تخمدان در زمان آماده سازی فولیکول ها با بالا بودن سطح هورمون های استروژن و پایین بودن پروژسترون زمان تخمک گذاری است. گاهی باید رهاسازی تخمک ها و فرآیند آی وی اف ادامه داده نشود. ادامه ندادن روش آی وی اف به دلایل زیر می باشد.

• ناکافی بودن فولیکول های آماده
• تخمک گذاری نابالغ
• تولید فولیکول ها یا ریسک سندروم تخمدان تحریک پذیر
• دیگر مشکلات پزشکی

اگر روش IVF متوقف شد پزشک با داروهای آی وی اف را تغییر می دهد یا یک فرآیند دیگر را برای باروری به شما پیشنهاد می دهد. 

بازیابی تخمک ها تا انتقال رویان در روش آی وی اف

بازیابی تخمک توسط پزشک از ۳۴_ ۳۶ ساعت بعد از تزریق و تخمک گذاری انجام می شود.

• در زمان بازیابی چون بی حسی را تزریق می کنند بهتر است از داروی مسکن استفاده کنید.
• برای بازیابی یک سوزن را درون اولتراسوند کرده و فولیکول را جایگزین می کنند.
• اگر نتوانند به تخمدان ها در اولتراسوند دسترسی پیدا کنند، التراسوند را شکمی انجام می دهند.
• جداسازی تخمک های رحم از فولیکول با سوزن صورت می گیرد. 
• بعد از بازیابی در روش آی وی اف فشار و دل درد را تجربه خواهید کرد.
• تخمک های بالغ درون یک مایع مغذی گذاشته شده و بعد آن ها را درون دستگاه انکوباتور می گذارند.

بازیابی اسپرم: نمونه ای از اسپرم های همسرتان را برای عمل بازیابی تحویل دهید.

فرآیند باروری: باروری در روش آی وی اف به دو صورت است.

لقاح متعارف (ترکیب تخمک و اسپرم های سالم و قرار دادن آن در انکوباتور برای یک شب).

تزریق داخلی (در این روش اسپرم مستقیما با تزریق به تخمک ترکیب می شود).

انتقال رویان: انتقال رویان ۲_ ۵ روز بعد از بازیابی تخمک در مطب انجام می شود.

• بی حس می شوید و کمی دل درد خواهید داشت.
• پزشک لوله ای نازک، بلند و منعطف را درون رحم و واژن زن فرو خواهد کرد.
• سرنگ با چند رویان و مقداری مایعات به سند وصل می شود.
• با این روش دکتر رویان ها را درون رحم می فرستد.

اگر روش آی وی اف موفقیت آمیز باشد ۶ تا ۱۰ روز بعد لانه گزینی صورت می گیرد.

بعد از IVF: بعد از انجام آی وی اف می توانید کارهای که هر روز انجام می دادید را انجام دهید. سعی کنید فعالیت های شدید را انجام ندهید. از عوارض روش IVF باید به موارد زیر اشاره کرد.

• ترشحات خونی یا شفاف
• سفتی سینه ها به علت بالا بودن سطح استروژن 
• دل درد
• نفخ 
• و یبوست

اگر بعد از انجام روش آی وی اف خونریزی شدید داشتید حتما به دکتر بروید. زیرا ممکن است به عفونت، سندروم تخمدان تحریک پذیر یا پیچ خوردگی تخمدان مبتلا شده باشید. 

چگونه داروهای آی وی اف را مصرف کنیم؟

متوجه شدید که روش آی وی اف چیست، روشی که با کمک دارو بارداری صورت می گیرد. پس مصرف داروهای آی وی اف مهم است و باید کنترل شود. ۴ مکانیسم اصلی آی وی اف شامل موارد زیر است.

• مهار غده هیپوفیز
• کنترل تحریک زیاد تخمدان ها
• تحریک تخمدان ها
• و در نهایت تنظیم فازلوتئال

داروهای آی وی اف متفاوت است و به دو شکل تزریقی و خوراکی استفاده می شود. طبق سن، پرتکل های تجویزی و نتایج آزمایشات میزان و نوع داروهای آی وی اف فرق دارد. تکنیک آی وی اف شامل تحریک کردن تخمدان ها، تخمک گیری (پانکچر)، لقاح و جابه جای جنین به درون رحم است. هر کدام از مراحل نامبرده داروهای خاص خود را دارد. در کنار مصرف داروهای آی وی اف باید رژیم غذایی نیز مناسب باشد تا آی وی اف به خوبی انجام شود. برای تخمک گذاری به صورت دوره ای سونوگرافی ترانس واژینال انجام خواهد شد.

اگر در درمان ناباروری از آگونیست GnRH به منظور مهار هیپوفیز استفاده شود باید قبل از مرحله فازلوئتال و تحریک تخمک گذاری مصرف شود. به منظور تحریک تخمک گذاری باید از داروهای گنادوتروپین و کلومیفن قبل از قاعدگی استفاده شود. اگر ۱ تا ۳ تخمک با استرادیول ۵۰۰ و قطر ۷/۱_ ۲ سانت وجود داشته باشد تخمک گذاری صورت می گیرد. حجم تخمدان ها و تعداد فولیکول ها با سونوگرافی ارزیابی می شود. سایر داروهای آی وی اف، داروی HCG است که بعد از آزادسازی تخمک های بالغ مصرف می شود.

در پانکچر تخمک های باکیفیت از تخمدان بیرون برده می شود تا عمل لقاح در آزمایشگاه صورت بگیرد. ۳_ ۵ روز بعد از پانکچر جنین به درون رحم مادر انتقال داده می شود. بعد بیمار باید برای بهبود لانه گزینی پروژسترون مصرف کند.

انواع و اقسام داروهای آی وی اف

داروهای آگونیست GnRH: داروهای آگونیست GnRH  جز اولین داروهای آی وی اف هستند که به شکل بلندمدت یا کوتاه مدت مصرف می شوند. مصرف بلندمدت یا کوتاه مدت این دارو روی به دنیا آمدن نوازد زنده و بارداری سالم هیچ اثری ندارد. ولی طبق شواهد مصرف این نوع از داروها در بلندمدت سبب بالا رفتن میزان باروری می شود.

داروهای کنترل کننده تحریک زیاد تخمدان ها: این نوع داروهای آی وی اف ۵ دسته هستند که به ترتیب هر کدام را توضیح خواهیم داد.

کلومیفنیک سیترات: این دارو از ایزومرزکلومیفن و آنکوفین بوده که وصل به گیرنده های استروژن می باشد. با بالا رفتن آزاد شدن گنادوتروپین ها، تخمک گذاری مهار می شود. کلومفین ها سبب اشتغال گیرنده های استروژن به مدت طولانی می شوند و در فیدبک منفی استروژن های آزاد شده مهار می شوند. در نتیجه مقدار هورمون های FSH و LH بالا می رود. با تحریک تخمدان ها در نتیجه فولیکول های بالغ شده و جسم زرد ساخته می شود. کلومیفن از داروهای زودجذب روش آی وی اف است که به شکل خوراکی و یک مرتبه در روز برای ۵ روز یک ماه تجویز می شود. 

مصرف کلومیفن تا ۲ سیکل قاعدگی برای بیمار مجاز است. در صورتی که بیمار به نخستین دوره پاسخ ندهد، مقدار دارو را افزایش می دهند. عوارض جانبی این دارو بر حسب دوز مصرفی آن متفاوت است. اثر این دارو بعد از ۵ روز ظاهر می شود و بالاترین سطح پلاسما در آن ۶/۵ است. حدود ۲/۱ از دارو بعد از ۵ روز دفع می شود و تا شش هفته بعد در مدفوع تشخیص داده می شود. مصرف این دارو در روش آی وی اف برای بیماران کبدی و بیماران با خونریزی بی دلیل رحم خطرناک است و منع می شود. 

همچنین بیمارانی که سندروم پلی کیستیک دارند نیز باید با احتیاط لازم این داروهای آی وی اف را مصرف کنند. از جمله عوارض کلومیفن تاری دید می باشد که با قطع آن برطرف می شود. همچنین بزرگ شدن تخمدان ها و گرفتگی نیز سایر عوارض دارو می باشد به همین دلیل بیماران نباید ورزش های سنگین انجام دهند.

گنادوتروپین ها: از جمله داروهای آی وی اف، گنادوتروپین ها بوده که شامل FSH، اوزفولیتروپین، HMG و FSH نوترکیب و تخلیصی است. گنادوتروپین ها سبب تولید فولیکول، تحریک و رشد و بلوغ فولیکول ها خواهد شد. این داروها عوارضی ندارند اما باعث تحریک زیاد تخمدان ها می شود که این عارضه خود سبب سقط های پی در پی و چندقلوزایی می شود. پس داروهای آی وی اف را با احتیاط مصرف کنید. اگر در قسمت تزریق منوتروپین سوزش داشتید حتما از کمپرس گرم استفاده کنید. دیگر عوارض این دارو گرفتگی عضلات، شکم درد، تورم شکم و سردرد می باشد.

مصرف داروهای گنادوتروپین در موارد زیر تجویز می شود.

• اختلال عملکرد غده آدرنال
• تومورهای هیپوفیز
• خونریزی های بی دلیل
• بزرگی تخمدان ها
• و نارسایی تخمدان ها 

در ضمن بیمارانی که اختلالات انعقادی دارند باید در مصرف این داروها احتیاط کنند. 

منوتروپین ها: منوتروپین ها ترکیبی از هورمون های LH و FSH در ادرار زنان یائسه هستند. منوتروپین ها معمولا به صورت گونال اف و Menopur می باشند. در روش آی وی اف منوتروپین به شکل وریدی تزریق می شود. دوز اولیه آن ۲۲۵  IUبه صورت روزانه بوده که بعد از ۵ روز به ۱۵۰  IU می رسد.

اوروفولیتروپین ها: از دیگر داروهای IVF اوروفولیتروپین ها هستند که از هورمون FSH تخلیصی و کمی LH ساخته شده است. اوروفولیتروپین برای تخمک گذاری زنان درمان شده با داروهای کنترل کننده هیپوفیز مناسب است. نام تجاری این دارو Bravelle است. تزریق این دارو به شکل وریدی یا عضلانی می باشد و دوز مناسب آن برای ۵ روز ۲۲۵  IU است. تزریق این دارو در روش آی وی اف گاها ۲ روز ۱ بار صورت می گیرد و بین ۷۵ تا ۱۵۰ IU است.

FSH تخلیصی: این دارو مقدار زیادی اورفولیتروپین دارد و باعث باروری و تحریک تخمدان می شود.

داروهای القاء تخمک گذاری: فرآیند تخمک گذاری با روش آی وی اف با داروهای القاء کننده صورت می گیرد که باعث بالا رفتن سطح ترشح هورمون LH می شود. آمپول HCG 1 روز بعد از تزریق آخر دوز منوتروپین یا دیگر آنالوگ های گونادوتروپین به شکل عضلانی تزریق خواهد شد. عوارضی که این دارو با خود دارد شامل موارد زیر می باشد.

• خستگی
• افسردگی
• ورم و بزرگی سینه ها
• و سندروم تحریک زیاد تخمدان ها

داروهای تقویتی فازلوتئال: از داروهای مصرفی روش آی وی اف، داروهای تقویتی فازلئوتال است. نیمه دوم پریودی را فازلئوتال نامیده انند. در این مرحله کیسه جسم زرد رنگ تشکیل داده می شود و با قاعدگی یا بارداری تمام می شود. در اینجا هورمون پروژسترون یک هورمون اصلی می باشد و زمان انجام روش آی وی اف باید هورمون های پروژسترون تقویت شوند. تنظیم فازلوتئال با مکمل پروژسترون صورت می گیرد به همین دلیل احتمال لانه گزینی و بارداری زیاد است. استفاده از آمپول HCG به منظور تنظیم فازلوئتال می باشد چون HCG سبب سندروم تحریک زیاد تخمدان ها می شود.

به همین علت داروی تقویتی فازلئوتال در اولویت نیست. مصرف پروژسترون با پانکچر آغاز می شود. پروژسترون به صورت شیاف یا عضلانی استفاده می شود زیرا مصرف آن به شکل خوراکی سبب عوارض گوارشی می شود. شیاف پروژسترون مثل تزریق عضلانی آن تأثیرگذار است و بیمار می تواند آن را تحمل کند. مصرف این دارو در روش آی وی اف با عوارضی چون سردرد، سوزش واژن، حساسیت سینه ها و خونریزی جزئی همراه است.

قرص های جلوگیری: قرص های جلوگیری از دیگر داروهای آی وی اف بوده، هر چند که مصرف آن عجیب است اما مصرف این دارو سیکل قاعدگی را تنظیم خواهد کرد.

داروهای آنتاگونیست GnRH: برای ایجاد چند تخمک مناسب در زمان IVF ابتدا باید عملکرد عادی تخمدان های رحم را سرکوب کنید. پس با مصرف برخی از داروهای آی وی اف چون ستروتاید باید شکل طبیعی ترشح هورمون ها و تخمک گذاری کنترل شود. توجه داشته باشید که داروهای آی وی اف به شکل روزانه وریدی با دوز مشخص برای بیماران تجویز می شود.

ویتامین های دوران بارداری: اگر روش آی وی اف را برای درمان ناباروری در نظر گرفته اید حتما باید ۴۰۰ میلی گرم اسید فولیک را به صورت روزانه مصرف کنید.

متفورمین: از متفورمین به منظور تحریک تخمدان ها در زمان IVF و کسانی که سندروم پلی کیستیک دارند استفاده می شود. داروی متفورمین باعث کاهش انسولین و سرکوب تولید زیاد آندروژن ها می شود.

آشنایی با آمپول النوا در روش IVF

آمپول النوا یا Elonva نوعی سرنگ پر شده از داروی Corifdlitropinalfa است. این دارو زیرمجموعه هورمون های گنادوتروپین می باشد. هورمون گنادوتروپین نقش زیادی در تولیدمثل و بارداری انسان دارد. از هورمون های گنادوتروپین، FSH می باشد که برای رشد فولیکول ها (کیسه های گرد ریز  حاوی تخمک) لازم است. آمپول النوا طوری ساخته شده که اثر بلندمدتی در بدن دارد. اگر یک بار آمپول Elonva را تزریق کنید، جایگزین کل هفته در روش آی وی اف می شود.

آمپول النوا سبب تحریک تخمدان ها به صورت کنترل شده و رشد فولیکول ها می شود. تخمک های که از تخمدان جمع شده، بعد از بارور شدن به رحم انتقال داده می شوند. همچنین مزایای Elonva بیشتر از خطرات آن می باشد به همین دلیل تزریق آن مجاز است. ۴ یا ۵ روز بعد از تزریق آمپول Elonva با توجه به جواب تخمدان ها، درمان با داروهای آی وی اف از جمله آنتاگونیست GnRH آغاز می شود. این دارو مانع از تخلیه سریعتر تخمک ها می شود. ۷ روز بعد از تزریق آمپول Elonva اگر نیاز باشد که تخمدان بیشتر تحریک شود، داروی دیگری مشابه آمپول Elonva را تزریق می کنند.

در نهایت وقتی سه تخمک در رحم زن بالغ شدن، آمپول هورمونی HCG را به منظور رهاسازی تخمک های بالغ تزریق می کنند. بعد تخمک ها با جراحی توسط دکتر جمع آوری می شوند. در آخر با روش آی وی اف جنین را در رحم می کارند. ماده فعالی که در آمپول النوا وجود دارد، کوریفولیتروپین آلفا بوده که شبیه به FSH است. FSH سبب تحریک تخمدان برای تخمک سازی می شود. کوریفولیتروپین دارای یک زنجیره اسید آمینه بوده که به FSH وصل می شود تا در بدن عملکرد طولانی تری داشته باشند. جایگزین داروهای FSH، آمپول النوا می باشد که باید به مدت ۷ روز مصرف شود. رایجترین عوارض جانبی آمپول Elonva 

همان طور که متوجه شدید از جمله داروهای آی وی اف، آمپول النوا است که تزریق آن عوارض زیر را با خود به همراه دارد.

• حالت تهوع
• سردرد
• درد لگن
• خستگی
• OHSS
• و حساسیت به سینه ها

در ضمن مصرف آمپول Elonva برای موارد زیر نیز مجاز نیست.

• در صورتی که به کوریفولیتروپین آلفا حساسیت دارید.
• اگر باردار یا شیرده هستید.
• در صورتی که به سرطان پستان، رحم، تخمدان یا مغز مبتلا شده اید.
• اگر خونریزی واژینال داشته اید که دلیلش معلوم نبوده است.
• اگر تخمدان تان بزرگ شده یا کیست تخمدان دارید.
• در صورت داشتن ناهنجاری در قسمت های جنسی تان که مانع از بارداری طبیعی شده است.
• داشتن تومورهای فیبروئید درون بدن زیرا مانع از حاملگی طبیعی می شود.
• اگر جراحی شکم انجام داده اید.
• سندروم تحریک بیش از اندازه تخمدان دارید.
• بیماری کلیوی یا کیست تخمدان دارید.
• اگر غده فوق کلیوی تان نارسایی دارد.
• پرولاکتین خون تان بالاست.

مواردی که باید پیش از تزریق النوا بدانید

پیش از استفاده آمپول النوا برای روش آی وی اف موارد زیر را در نظر بگیرید. 

لختگی خون: درمان با داروهای آی وی اف به ویژه داروی چون النوا، خطر لختگی خون را بالا می برد. لختگی خون باعث بیماری های زیر می شود.

• آمبول ریه
• حمله قلبی
• سکته
• ترومبوفلبین
• کاهش جریان خون

در صورتی که سابقه ترمبوز دارید به پزشک اطلاع دهید.

بارداری چندقلویی: زنانی که روش آی وی اف را برای درمان انتخاب کرده اند، ریسک چندقلوزایی برای شان زیاد است. چندقلوزایی به تعداد رویان های انتقالی در روش آی وی اف مربوط است. چندقلویی برای نوزاد و مادر خطرناک است و نقایص مادرزادیی را با خود به همراه دارد. در صورتی که سرنگ النوا دارای ویژگی های زیر است آن را دور بیندازید.

• آسیب دیدگی سوزن
• شفاف نبودن مایع داخل سرنگ
• پاره بودن یا دستکاری بسته بندی
• منقضی شدن بسته

برای تزریق داروهای آی وی اف از جمله آمپول النوا سرنگ را پر کنید. بعد بر حسب سن و وزن تزریق را به شکل زیرپوستی داخل دیواره شکم در ۲ یا ۳ روز قاعدگی انجام دهید. در ضمن برای نگهداری آمپول النوا موارد زیر را در نظر داشته باشید.

• آمپول در دمای ۲ تا ۸ درجه نگهداری شود.
• بیمار می تواند برای ۱ ماه آمپول را در دمای زیر ۲۵ درجه نگهداری کند.
• دارو نباید منجمد شود.
• سرنگ Elonvs را درون جعبه خودش بگذارید.
• در صورت شفاف نبودن محلول، آن را دور بریزید.