IUI چیست - همه چیز درباره هزینه، احتمال بارداری، و عوارض آی یو آی

IUI معمولا اولین روش درمان کمک بارداری پیشنهادی برای زوج نابارور است. روش IUI که روش نسبتا ساده ای است به معنای تزریق اسپرم شسته شده به داخل رحم نی باشد که باعث می شود شانس رسیدن اسپرم به تخمک بالا رفته و احتمال بارداری بیشتر شود. روش آی یو آی نسبت به سایر روش های کمک باروری مثل IVF و یا لقاح خارج رحمی، کم هزینه تر بوده و کمتر تهاجمی می باشد. به همین دلیل معمولا براساس تشخیص پزشک به عنوان اولین روش درمان ناباروری مورد استفاده قرار می گیرد.

روش درمان IUI در چه موردهایی پیشنهاد می شود

در زوج هایی که به دلایل مختلف، دلیل ناباروری شانس کم رسیدن اسپرم ها به تخمک باشد، استفاده از روش IUI پیشنهاد می شود، چرا که با استفاده از روش IUI و تزریق مستقیم اسپرم های شسته شده به داخل رحم، می توان شانس ملاقات تخمک با اسپرم را بطور قابل توجهی افزایش داد. برای مثال اگر تعداد و تحرک اسپرم های مرد کم باشد، پزشک استفاده از روش IUI را پیشنهاد خواهد کرد. علاوه بر این دلایل دیگری نیز ممکن است منجر به استفاده از روش آی یو آی برای درمان ناباروری بشوند، از جمله:

• تعداد و تحرک کم اسپرم ها
• وجود اسپرم های غیرطبیعی زیاد
• مقدار مایع منی کم
• ترشحات از بین برنده ی اسپرم در دهانه ی رحم
• داشتن آنتی بادی های ضد اسپرم در مایع منی
• اندومتریوز
• کم بودن مقدار مخاط دهانه ی رحم
• غلظت زیاد موکوس سرویکس که باعث می شود اسپرم نتواند وارد رحم بشود. غلظت موکوس سرویکس را با انجام تست PCT می توان متوجه شد
• وجود زخم در دهانه ی رحم
• اختلالات تخمک گذاری در خانم ها
• ناتوانی جنسی، یا اشکال در آناتومی آلت تناسلی، یا فلج اندام تحتانی که باعث شود امکان انزال درون واژن برای مرد وجود نداشته باشد
• انزال پس رونده در مرد
• واژینیسموس یا انقباض غیر ارادی عضلات واژن که جلوی ورود آلت تناسلی را می گیرد
• ناباروری با دلایل نامشخص
• بیماری های آمیزشی مثل ایدز یا هپاتیت

همچنین در مواردی که زوج از اسپرم اهدایی برای باردار شدن استفاده می کنند، از روش IUI استفاده می شود.

عمل IUI چگونه انجام می شود

برای انجام عمل IUI لازم است تخمک گذاری انجام شود، نمونه مایع منی با اسپرم های سالم وجود داشته باشد، و حداقل یک لوله ی رحم باز و سالم نیز موجود باشد. عمل IUI هربار در یک سیکل یا دوره انجام می شود، که از اولین روز قاعدگی شروع شده و بعد از تخمک گذاری، لقاح انجام می شود و دو هفته ی بعد هم تست بارداری گرفته خواهد شد.

عمل IUI، عملی نسبتا ساده و بدون درد است که بدون بیهوشی انجام می شود. در روش آی یو آی، مایع منی شسته شده و بعد به کمک یک لوله ی باریک  به اسم کاتتر از راه واژن داخل رحم زن ریخته می شود.

همچنین برای بالاتر رفتن احتمال بارداری، پزشک داروهای محرک تخمدان برای خانم تجویز می کند، که تعداد تخمک های آزاد شده در سیکل جاری را زیاد کرده و به ۲ تا ۴ تخمک می رساند. داروهای محرک تخمدان باید در دوز مناسب و زمان مناسبی که پزشک تشخیص می دهد مصرف شوند، پزشک با استفاده از سونوگرافی، وضعیت تخمدان ها و فولیکول ها را بررسی می کند، و بعد از اینکه اطمینان یافت، شرایط مناسب است، داروی محرک تخمک گذاری را تزریق می کند تا شانس بارداری زوج افزایش یابد.

بطور معمول عمل IUI حدودا ۳۶ تا ۴۸ ساعت پس از تزریق داروی محرک تخمدان HCG صورت می گیرد. در بعضی موارد ممکن است با تشخیص پزشک برای بالا بردن احتمال موفقیت، عمل IUI بجای یک بار، دوبار و با فاصله ی یک روز تکرار شود.

با مشخص شدن روز انجام عمل IUI، مرد باید از ۲ تا ۵ روز قبل از انجام عمل جنسی و خارج شدن مایع منی خودداری کرده و صبح روز تعیین شده برای عمل IUI، باید به روش خودارضایی و با استفاده از کاندوم های مخصوصی که آزمایشگاه در اختیار او قرار می دهد و حاوی مواد کشنده ی اسپرم نیستند، نمونه ی اسپرم خود را به آزمایشگاه تحویل دهد. حتما لازم است که نمونه تازه باشد و بهتر است در همان محل آزمایشگاه گرفته شود. سپس آزمایشگاه مایع منی را با مواد خاصی شستشو می دهد که باعث می شود اسپرم های مقاوم تر در حجم می مایع باقی بمانند، سپس اسپرم را از آن جدا کرده و برای تزریق آماده می کند.

پس از آماده شدن اسپرم ها، بوسیله ی یک لوله ی پلاستیکی نازک به اسم کاتتر  و از طریق واژن به داخل رحم تزریق می شوند. بعد از اتمام تزریق و عمل IUI که چند دقیقه بیشتر طول نمیکشد، عموما پزشک متخصص توصیه می کند بیمار حدود نیم تا یک ساعت بی حرکت دراز بکشد، اما احتیاجی به بستری شدن نیست. همینطور استراحت مطلق نیز بعد از عمل IUI لازم نیست و بیمار می تواند کارهای روزانه ی خود را انجام دهد. 

توصیه می شود برای بالا رفتن ضریب اطمینان از وجود اسپرم در زمان تخمک گذاری، بعد از انجام عمل IUI زوج رابطه جنسی داشته باشند. با گذشت دو هفته از عمل IUI تست بارداری گرفته می شود و نتیجه ی IUI مشخص خواهد شد.

احتمال موفقیت IUI

شانس موفقیت در هر سیکل یا دوره ی IUI بین ۶ تا ۲۴ درصد است که با توجه به عوامل مختلفی که بر نتیجه تاثیرگذارند تغییر می کند. از جمله عواملی که بر میزان موفقیت این روش تاثیرگذارند می توان به کیفیت و تعداد اسپرم های مرد اشاره کرد، اگر کیفیت و تعداد اسپرم های مرد خوب باشد، احتمال موفقیت روش IUI خیلی بالاتر خواهد رفت. از دیگر موارد تاثیرگذار می توان به سن زن و شرایط بدنی او اشاره کرد، در زنان با سن بالای ۳۵ سال احتمال بارداری موفق بطرز قابل ملاحظه ای کمتر خواهد بود. بیماری های زنان هم می تواند در پایین آوردن احتمال موفقیت تاثیر داشته باشد.

بنابر  تشخیص پزشک، بعد از سه تا شش بار انجام سیکل IUI و نتیجه نگرفتن، از روش های کمک باروری دیگر مثل IVF یا میکرواینجکشن استفاده خواهد شد.

پیگیری های لازم بعد از انجام عمل IUI

با گذشت ۶ تا ۱۲ روز از زمان تخمک گذاری، لانه گزینی جنین باید در قسمتی از رحم اتفاق بیفتد، بنابراین دو هفته بعد از عمل IUI باید تست بارداری با استفاده از آزمایش خون انجام شود.

اگر نتیجه ی تست بارداری مثبت بود، با گذشت ۴۸ ساعت، تست بارداری باید دوباره انجام شود تا روند افزایش هورمون بارداری در مادر بررسی شود.

مراقبت های عمومی قبل، حین و پس از انجام IUI

• در خانم ها رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، دوری از سیگار، دخانیات و الکل، و مصرف کافئین روزانه ی کم می تواند احتمال بارداری موفق را افزایش دهد.
• در آقایان، داشتن رژیم غذایی سالم و حاوی آنتی اکسیدان بالا از جمله میوه و سبزیجات، وصرف روزانه ی ویتامین ها، داشتن وزن نرمال، ورزش کردن به شکل مفید و منظم، آرامش و نداشتن استرس و اضطراب که در کار هورمون های تولید کننده ی اسپرم مشکل ایجاد می کنند، دوری از مسمومیت با مواد شیمیایی، حشره کش ها، یا فلزات سنگین، می تواند به بالا رفتن احتمال بارداری بسیار کمک کند.
• استفاده نکردن از سیگار و انواع دخانیات. دخانیات به دو دلیل بر اسپرم ها تاثیر منفی می گذارد. اول اینکه می تواند باعث تغییر شکل اسپرم ها شود که باعث می شود مشکلاتی در نفوذ اسپرم به داخل تخمک پیش بیاید. دوم اینکه دخانیات می تواند DNA اسپرم ها را تخریب کند، که باعث بروز مشکلات اساسی از جمله عقب ماندگی ذهنی در جنین می شود. مصرف هرگونه دخانیات، حتی جویدن تنباکو نیز می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
• از اولین روز پس از انجام عمل IUI، استفاده از مکمل های بارداری از جمله ویتامین ها را شروع کنید.
• بعد از انجام عمل IUI، داشتن رابطه ی جنسی می تواند شانس بارداری را بالا ببرد. اما درصورتیکه بیمار با انجام عمل IUI دچار لکه بینی یا خونریزی شده باشد، رابطه ی جنسی باید پس از ۴۸ ساعت از گذشت IUI انجام شود.
• اگر بعد از انجام عمل IUI، از داروهای شیاف مانند برای بیمار استفاده شده باشد، لازم است که از شنا کردن بپرهیزید، وگرنه هیچ منعی برای شنا کردن وجود ندارد.
• بهتر است آقایان از حمام داغ، دوش گرفتن با آب داغ، و همینطور پوشیدن لباس های تنگ دوری کنند زیرا گردش خون در بیضه ها را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است برای اسپرم ها مشکلاتی ایجاد کند.
• برای مصرف آنتی بیوتیک، با پزشک معالج خود مشورت کنید، زیرا بعضی از انواع آنتی بیوتیک ها ممکن است کیفیت اسپرم ها را تحت تاثیر قرار بدهد.

معایب و عوارض بارداری با روش IUI

به دلیل وارد کردن کاتتر از طریق واژن و دهانه ی رحم، ممکن است جراحت های کوچکی ایجاد شود که باعث بروز خون ریزی، لکه بینی و یا دردهای شکمی بشود. البته بخش زیادی از متخصصین عقیده دارند که دلیل دردهای شکمی تخمک گذاری است. تعداد زیادی از زنانی که تحت عمل IUI قرار گرفته اند، دردی ملایم مشابه درد انجام تست پاپ اسمیر داشته اند. در خیلی از موارد چون دهانه ی رحم در زمان تخمک گذاری باز شده و نرم تر می شود، عبور کاتتر دردی ایجاد نمی کند.

درصورتیکه اسپرم تلقیحی آلوده باشد، ممکن است عفونت های STD که عفونت هایی هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می شوند، به زن انتقال یابند. علاوه بر این، زمانیکه کاتتر از واژن و سرویکس عبور می کند، ممکن است در این نواحی آلوده به میکروبی شود، سپس میکروب را به داخل رحم انتقال داده و باعث بروز عفونت بشود، که البته در صورتی که مانیتورینگ کاملا درست و منظم انجام شود، احتمال انتقال عفونت ها خیلی کم خواهد بود.

اگر اسپرم ها با دقت و کامل در مایع مخصوص شسته نشوند، و مقداری از مایع سمینال که حاوی مواد منقبض کننده عضلانی است وارد رحم بشود، ممکن است منجر به انقباض و دردهای شدید شکمی شده و یا حتی باعث بیهوشی و کلپس رحمی بشود. اگر درد طولانی مدت را تجربه می کنید، در ابتدا حتما با پرشک خود در میان بگذارید. می توانید از مسکن های استامینوفن دار استفاده کنید، و استفاده از مسکن های گروه NSAIDs مانند ایبوپروفن مجاز نیست.

از دیگر عوارض استفاد از روش درمان ناباروری IUI، می توان به احتمال چندقلوزایی اشاره کرد که به دلیل استفاده از داروهای تحریک کننده ی تخمدان اتفاق می افتد. بارداری های چندقلو جزو بارداری های پرخطر محسوب می شوند. درصورتیکه از داروهای باروری مثل کلومیفن سیترات استفاده کنید، احتمال بارداری چندقلو حدودا ۱۰ درصد خواهد بود، و در صورت استفاده از گنادوتروپین ها احتمال بارداری چندقلو به ۳۰ درصد خواهد رسید.

علاوه بر این استفاده از گنادوتروپین ها ممکن است با احتمال کمی باعث ایجاد سندروم تحریک بیش از حد تخمدان ها، البته در شکل خفیف، بشود، که باعث بزرگ تر شدن تخمدان ها و نشت کردن مایع داخل آنها به داخل شکم می شود. این سندروم می تواند احساس ناراختی در شما ایجاد کند اما عموما خود بخود و بدون نیاز به درمان برطرف می شود. در تعداد خیلی کمی از موارد ممکن است این سندروم به شکل شدید بروز کند که نیاز به بستری شدن و درمان کامل خواهد داشت.